Choroba jest przewlekła i groźna, ponieważ prowadzi do zawężenia pola widzenia, obniżenia ostrości lub utraty wzroku. Zapadają na nią zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci. To główna przyczyna ślepoty w krajach rozwiniętych.

Jaskra występuje jako choroba pierwotna i wtórna do innych stanów chorobowych oka. Wyróżnia się cztery rodzaje schorzenia. To:

• jaskra pierwotna otwartego kąta,
• jaskra wtórna,
• jaskra wtórna pourazowa,
• retinopatia niedokrwienna.

Ustalenie dokładnych przyczyn jaskry nie jest możliwe. Specjaliści zakładają, że przyczyną zaniku nerwu wzrokowego jest:

• podwyższone ciśnienie śródgałkowe, które jest spowodowane gromadzeniem się w oku cieczy wodnistej. W rezultacie ucisk nerwów wzrokowych prowadzi do ich obumierania i pogorszenia widzenia,
• zwężone lub niedrożne naczynia krwionośne w obrębie gałki ocznej, które nie dostarczają jej odpowiednich ilości krwi. To prowadzi do obumierania nerwu wzrokowego i ślepoty.

Do rozwoju jaskry przyczynia się kilka czynników. Okoliczności sprzyjające pojawieniu się choroby to:

• dziedziczenie, rodzinne występowanie jaskry (pierwszy stopień pokrewieństwa: rodzeństwo, rodzice),
• niedociśnienie lub nadciśnienie tętnicze, zbyt intensywnie leczone nadciśnienie krwi,
• wiek powyżej 40. roku życia (prawdopodobieństwo zachorowania rośnie wraz z wiekiem),
• cukrzyca,
• dalekowzroczność, krótkowzroczność,
• stosowanie glikokortykosteroidów, długotrwałe stosowanie tabletek antykoncepcyjnych,
• urazy,
• choroby gałki ocznej,
• stres,
• zaburzenia gospodarki tłuszczowej organizmu,
• palenie papierosów,
• zaburzenia krążenia (zimne dłonie i stopy).

Rozwój jaskry prowadzi do ubytków w polu widzenia oraz zmian w wyglądzie tarczy nerwu wzrokowego. Pierwsze niepokojące objawy związane z chorobą to obniżenie ostrości wzroku i postępujące ograniczenie pola widzenia.

Inne objawy jaskry to:

• widzenie mroczków lub tęczowych kół podczas spoglądania na światło,
• częste łzawienie oczu,
• światłowstręt,
• trudności z przystosowaniem się wzroku do ciemności.

Ma to związek z tak zwanym kątem przesączania, przy czym:

• większość chorych na jaskrę (około 80 procent) ma szeroki kąt przesączania,
• u pozostałych pacjentów stwierdza się tak zwany zamknięty kąt przesączania (ostry atak jaskry).

Choroba zwykle jest podstępna. Proces jej rozwoju może trwać latami, a jaskra może się ujawnić dopiero w momencie zniszczenia nerwu wzrokowego. Wówczas pacjent często nie obserwuje żadnych niepokojących objawów. To dlatego nazywa się ją cichym złodziejem wzroku.

Zdarza się, że objawy jaskry są natychmiastowe. Wówczas pojawia się ból głowy i ból oczu nad łukiem brwiowym promieniujący do tyłu, zamglenia i zaburzenia widzenia. W ostrych atakach jaskry mogą wystąpić także bóle brzucha, nudności, wymioty oraz zaburzenia pracy serca.

Diagnostyka jaskry opiera się na badaniach oczu i stwierdzeniu charakterystycznych dla choroby zmian w wyglądzie tarczy nerwu wzrokowego oraz braków w polu widzenia. Przeprowadza się wiele badań, takich jak:

• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• badanie dna oka,
• badanie pola widzenia,
• badanie obrazowe, oceniające stan nerwu wzrokowego i warstw włókien nerwowych
• badanie obrazowe przedniego odcinka oka przy pomocy tomografii optycznej,
• gonioskopia - badanie kąta przesączania.

Choć wyleczenie jaskry nie jest możliwe, wcześnie wdrożona terapia może powstrzymać postęp choroby. Ta polega na zmniejszaniu ciśnienia śródgałkowego. Jest to możliwe dzięki stosowaniu leków, głównie w postaci kropli do oczu, rzadziej są to leki doustne. Celem ich działania jest ułatwienie odpływu cieczy wodnistej z gałki ocznej lub zmniejszenie jej produkcji. Jaskrę można leczyć także laserowo i operacyjnie.

O czym pamiętać i czego nie można robić przy jaskrze? Chorym na jaskrę zaleca się przestrzeganie zasad leczenia i umawianie się na okresowe kontrole u okulisty. Po stwierdzeniu choroby ważne są regularne badania, przeprowadzane co najmniej 2-3 razy w roku.

Nie mniej ważne jest unikanie stresowych sytuacji, zrezygnowanie z używek i noszenia szkieł kontaktowych. Pacjentom z jaskrą nie jest wskazany ciężki, długotrwały wysiłek fizyczny, a także ćwiczenia, w których głowa jest długotrwale pochylona. Bardzo ważne jest także kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi, który sprzyja rozwojowi choroby.