Hemoroidy, czyli guzki krwawnicze, znajdują się u ujścia odbytu. Ma je każdy. Te fizjologiczne struktury odbytu, będące splotem naczyń tętniczo-żylnych, uszczelniają odbyt i wraz ze zwieraczami regulują proces wydalania. Gdy pojawia się parcie, hemoroidy opróżniają się z krwi, umożliwiając wypróżnianie.

Gdy guzki krwawnicze przestają funkcjonować prawidłowo, są rozciągnięte i wypełniają się nadmiernie krwią, a i nie opróżniają się z niej właściwie, pojawia się problem. Patologicznie powiększone hemoroidy to objaw choroby hemoroidalnej, potocznie nazywanej hemoroidami lub żylakami odbytu.

Hemoroidy powiększają się sukcesywnie. Do klasyfikacji chorobowo zmienionych guzków krwawniczych stosuje się czterostopniową skalę Parksa.

O patologii I stopnia mówi się, gdy pojawiają się hemoroidy wewnętrzne, które nie są widoczne. Niewłaściwie funkcjonujące struktury znajdują się w odbycie. Można je uwidocznić w trakcie badania endoskopowego.

Stopień II diagnozuje się, gdy hemoroidy wychodzą poza kanał odbytu podczas parcia w czasie defekacji, ale powracają do pierwotnego położenia po oddaniu stolca.

O III stopniu hemoroidów, czyli żylakach odbytu mówi się, gdy struktury znajdują się poza kanałem odbyt, wypadają w czasie defekacji i nie cofają się samoistnie po oddaniu stolca. Można je jednak odprowadzić ręcznie.

W IV stopniu guzki krwawnicze utrzymują się na zewnątrz i nie mogą zostać odprowadzone ręcznie.

Przyczyny hemoroidów są bardzo różne. Najczęściej odpowiada za nie:

• niewłaściwa dieta: uboga w błonnik i zasobna w ciężkostrawną i przetworzoną żywność,
• siedzący tryb życia, prowadzący do zaburzeń krążenia krwi, sprzyjający gromadzeniu się jej w naczyniach krwionośnych odbytu,
• nadwaga lub otyłość,
• seks analny,
• ciąża i zmiany hormonalne: gdy płód uciska na układ żylny, dochodzi do zalegania krwi w naczyniach krwionośnych dolnej części ciała, z kolei podczas porodu dochodzi do rozszerzania naczyń krwionośnych i wzrostu ciśnienia żylnego,
• stosowanie środków przeczyszczających, biegunki,
• długotrwałe zaparcia,
• przesiadywanie w toalecie, napinanie mięśni brzucha,
• przewlekła niewydolność krążenia,
• operacje okolicy odbytu i krocza,
• podeszły wiek.

Objawy hemoroidów są charakterystyczne. Typowe jest, że ulegają one nasileniu wraz z pogłębianiem stopnia zaawansowania choroby.

Początkowo pojawia się swędzenie odbytu, które najpierw odczuwane jest wyłącznie podczas defekacji, z czasem niezależnie od wypróżniania. Obserwuje się podrażnienie śluzówki odbytu, a także wydzielinę (co sprzyja odczynom zapalnym i alergicznym).

W późniejszych etapach choroby hemoroidalnej pojawia się krwawienie z odbytu, podrażnienie odbytu i pieczenie. Gdy hemoroidy pękają, do wachlarza dolegliwości dołącza ból i krwawienie z odbytu, jak również uczucie niepełnego wypróżnienia czy bólu. Powiększone hemoroidy mogą się również wiązać z wieloma powikłaniami, takimi jak zakażenia, owrzodzeni czy zakrzepy.

Rozpoznanie żylaków odbytu nie jest trudne. Przy podejrzeniu hemoroidów wewnętrznych wykonuje się badanie manualne per rectum lub badanie anoskopem. Gdy pojawiają się hemoroidy zewnętrzne, do postawienia diagnozy wystarczy wywiad lekarski. Pomocne są również badania, które pozwalają na ustalenie przyczyny krwawienia z jelita grubego. To:

• test na krew utajoną w kale,
• sigmoidoskopia,
• kolonoskopia,
• rektoskopia.

Leczenie żylaków odbytu uzależnione jest od stadium zaawansowania choroby. Może je prowadzić zarówno lekarz pierwszego kontaktu, jak i proktolog (chirurg zajmujący się schorzeniami odbytu i odbytnicy).

Najważniejsza jest zmiana stylu życia na bardziej higieniczny. Kluczowa jest:

• właściwa dieta: zasobna w błonnik, czyli warzywa, owoce, grube kasze, pieczywo pełnoziarniste. Ważne jest, by ograniczyć mocną herbatę, kawę, czekoladę, alkohol wysokoprocentowy, tłuszcze zwierzęce, ostre przyprawy i orzechy, a także produkty wywołujące wzdęcia,
• nawadnianie organizmu: wypijanie co najmniej 1,5 litra wody dziennie,
• regularna i umiarkowana aktywność fizyczna,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała: niezbędne jest zrzucenie dodatkowych kilogramów,
• utrzymywanie higieny odbytu.

W leczeniu hemoroidów sprawdzają się zarówno czopki na hemoroidy, maści na hemoroidy, kremy i żele bez recepty, jak i leki z diosminą. Ich stosowanie łagodzi ból odbytu i stan zapalny, redukuje świąd i pieczenie, obkurcza naczynia krwionośne.

Apteczne środki na hemoroidy zwykle zawierają naturalne substancje, takie jak wyciąg z kasztanowca czy balsam peruwiański. Preparaty na receptę w swoim składzie posiadają antybiotyki.

Co zrobić żeby hemoroidy się schowały? Warto sięgać po domowe sposoby. Pomagają nasiadówki z aloesu, kory dębu czy rumianku. Na bolące hemoroidy można stosować również okłady z kostek lodu (koniecznie zawiniętych w ściereczkę) oraz ciepłe kąpiele z ziołami.

W zaawansowanych stadiach leczenie hemoroidów konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Skuteczne metody leczenia hemoroidów to nie tylko metoda operacyjna, ale i laseroterapia, gumkowanie czy skleroterapia.