Na półpasiec zapadają osoby, które przeszły ospę wietrzną. Schorzenie dotyczy zatem ludzi, którzy:

• zarazili się od chorego na ospę wietrzną, przy czym od chorego na półpasiec można się zarazić ospą wietrzną, ale nie półpaścem,
• w przeszłości przebyli ospę wietrzną i u których doszło do reaktywacji utajonego zakażenia w zwojach czuciowych. Po przechorowaniu ospy wirus - w formie uśpionej - pozostaje w zwojach nerwowych. Jego reaktywacja objawia się właśnie jako półpasiec.
• Do zakażenia VZV dochodzi w wyniku kontaktu z osobą chorą, głównie na ospę wietrzną. Wirus przenosi się drogą kropelkową, przez łożysko oraz kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi.

Czynniki, które skutkują reaktywacją zakażenia nie są w pełni poznane. Najczęściej odpowiada za to osłabiona odporność, w tym:

• poważne infekcje,
• leczenie immunosupresyjne,
• choroba nowotworowa,
• przebieg infekcji HIV,
• stres i osłabienie,
• okres poszczepienny.

Objawami półpaśca są bolesne i swędzące pęcherze surowicze na podłożu rumieniowym i wysypka. Zmiany swoim wyglądem przypominają pęcherzyki obserwowane w przebiegu ospy wietrznej. Pojawiają się po około 2-3 dniach od pierwszych niepokojących objawów, a nowe tworzą się przez około 4 dni. Pęcherze po mniej więcej tygodniu zaczynają wysychać i tworzą się strupy. Te z czasem odpadają. Skóra, która jest pokryta pęcherzami, może być zaczerwieniona i opuchnięta.

Pęcherze w przebiegu półpaśca lokalizują się wzdłuż przebiegu nerwów (półpasiec to choroba nerwów, a nie skóry). Najczęściej jest to:

• twarz: górna część, która jest unerwiona przez nerw oczny, pierwszą gałąź nerwu trójdzielnego,
• tułów: klatka piersiowa, plecy i brzuch. Wówczas tworzą poziomy pas pęcherzy w obrębie obszaru skóry, która jest zaopatrywana czuciowo przez pojedynczy nerw rdzeniowy.

Charakterystyczne jest, że zmiany skórne w przebiegu półpaśca pojawiają się po jednej stronie ciała - nie przekraczają linii środkowej twarzy lub tułowia. Są zgrupowane lub rozsiane w obrębie zajętego segmentu.

Zanim pojawią się zmiany skórne, pojawia się pieczenie, swędzenie, mrowienie i dokuczliwy ból. Wielu chorych skarży się na złe samopoczucie, zmęczenie, bóle głowy i podwyższoną temperaturę. Dolegliwości mogą utrzymać przez cały okres trwania choroby, czyli od dwóch tygodni do miesiąca.

Osoby starsze mogą narzekać na nerwobóle, które mogą nie odpuszczać nawet kilka miesięcy po ustąpieniu zmian skórnych. To tak zwana neuralgia popółpaścowa. Te mogą mieć charakter przewlekły bądź nawrotowy. Dają o sobie znać nawet po wielu latach od zachorowania.

Rozpoznanie półpaśca opiera się na obserwacji objawów klinicznych oraz wywiadzie lekarskim. Leczenie polega na łagodzeniu zmian poprzez stosowanie leków przeciwbólowych, środków chłodzących i ściągających w postaci aerozoli, a także płynów o działaniu odkażającym i znieczulającym. Pomocne są miękkie opatrunki, które chronią skórę przed podrażnianiem.

Leki przeciwwirusowe (np. acyklowir, famcyklowi, walacyklowir) ograniczają rozprzestrzenianie się wirusów i łagodzą przebieg choroby, jednak nie stosuje się ich u wszystkich chorych. Terapia jest wskazana w cięższych przypadkach, chorobie manifestującej się w okolicy oczu, u osób po 50. roku życia i z osłabionym układem odpornościowym. Terapia trwa nie tylko do czasu zagojenia się zmian skórnych, ale i neuralgii po półpaścu.

Wirus HHV-3 jest obecny w wydzielinie z pęcherzy, a choroba jest zakaźna, dopóki te się nie zagoją. Dla zdrowej osoby, która przechorowała ospę, kontakt z chorym na półpasiec nie stanowi zagrożenia. Dorosły, który nie chorował w dzieciństwie na ospę wietrzną, może zachorować na półpasiec po kontakcie z chorym na ospę.

Kontakty z osobą chorą na półpasiec powinny ograniczyć osoby, które nie chorowały na ospę, zwłaszcza kobiety w ciąży i osoby o osłabionym układzie immunologicznym.

W zapobieganiu ciężkim objawom półpaśca lub powikłaniom po chorobie pomagają szczepionki przeciwko ospie wietrznej. Powinny je otrzymać wszystkie dzieci oraz dorośli, którzy na nią nie chorowali.

Ryzyko zachorowania na półpasiec rośnie z wiekiem: wzrasta po 50. roku życia. Przechorowany półpasiec zwykle daje trwałą odporność. Ponowne zachorowanie powinno skłonić do wykonania badań w kierunku chorób nowotworowych lub związanych ze spadkiem odporności.