Tabletka dzień po nie jest preparatem wczesnoporonnym, ponieważ nie przerywa ciąży i nie niszczy embrionu. Jej działanie polega na uniemożliwieniu zagnieżdżenia się zarodka w błonie śluzowej macicy i zapobieganie zapłodnieniu, czyli połączeniu się plemnika z komórką jajową w jajowodzie.

Tabletkę zażywa się po stosunku mogącym skutkować zajściem w niechcianą ciążę. Aby zadziałała, należy ją zażyć jak najszybciej, najlepiej do 24-72 godzin. Skuteczność pigułki zażytej w ciągu doby po stosunku ocenia się na 98-99 procent. Im później to nastąpi, tym skuteczność jest mniejsza.

Na polskim rynku dostępne są dwa preparaty „dzień po”. To:

• EllaOne (30 mg Octanu uliprystalu),
• Escapelle (1500 mcg Lewonogestrel).

EllaOne opóźnia lub hamuje owulację, przez co nie dochodzi do zapłodnienia po stosunku. Ponadto zmienia strukturę błony śluzowej macicy, co nie pozwala na implantację zarodka. Preparat najlepiej spożyć do 24 godzin od momentu niezabezpieczonego stosunku, najpóźniej do 120 godzin (5 dni).

Escapelle wywołuje w endometrium zmiany, które uniemożliwiają zagnieżdżenie zarodka. Ponadto zagęszcza śluz szyjkowy, co utrudniają plemnikom dotarcie do jajników i zapłodnienie komórki jajowej. Lek hamuje także owulację, jeśli ta jeszcze nie nastąpiła. Przyjęcie tabletki powinno nastąpić nie później niż 72 godzin od odbycia stosunku.

Tabletka dzień po bez recepty nie jest w Polsce dostępna. Można ją kupić w aptece wyłącznie po przepisywaniu jej przez lekarza, najczęściej ginekologa, zarówno podczas tradycyjnej wizyty, jak i wizyty online (ponieważ liczy się czas, recepta online to często prawdziwe koło ratunkowe). Cena tabletek dzień po zależy od rodzaju i waha się w granicach od 35 do 120 złotych.

Antykoncepcja awaryjna (nazywana również doraźną, kryzysową, ratunkową, po stosunku lub postkoitalną) powinna być stosowana tylko w wyjątkowych sytuacjach. Nie należy jej traktować jako regularnej metody zapobiegania ciąży.

Tabletka dzień po może zostać zastosowana jako metoda zapobiegania ciąży, gdy doszło do stosunku płciowego bez zabezpieczenia lub gdy zastosowana metoda antykoncepcji zawiodła bądź została użyta w sposób nieprawidłowy. Oznacza to, że wskazaniem do zastosowania tabletki dzień po jest konieczność zapobiegnięcia ciąży w takich sytuacjach awaryjnych jak:

• pęknięcie lub zsunięcie prezerwatywy,
• niewłaściwie zastosowania doustna antykoncepcja hormonalna,
• wypadnięcie krążka wewnątrzmacicznego,
• odklejenie się plastra antykoncepcyjnego,
• nieudane zastosowanie stosunku przerywanego,
• stosunek bez zabezpieczenia,
• gwałt.

Czas potencjalnego działania tabletki zależy od rodzaju substancji czynnej. Tabletkę dzień po zażywać można w dowolnym dniu cyklu, niezależnie od posiłku.

Szacuje się, że odsetek ciąż, do których doszło pomimo zastosowania antykoncepcji awaryjnej wynosi około 2%. Oznacza to, że 2 na 100 kobiet zajdą w ciążę. Co o tym decyduje?

Najważniejszy jest czas, jaki minął od stosunku do zażycia tabletki:

• do 72 godzin po stosunku lewonorgestrel (np. Escapelle),
• 120 godzin po stosunku octan uliprystalu (np. EllaOne).
• Nie bez znaczenia jest także:
• faza cyklu kobiety, w której doszło do sytuacji awaryjnej,
• kolejne stosunki płciowe bez zabezpieczenia w danym cyklu,
• wiek partnerów,
• płodność partnerów.

Ponadto tabletka awaryjna może nie zadziałać, jeśli do 3 godzin po jej przyjęciu wystąpiły wymioty. Jej skuteczność mogą zmniejszać także niektóre leki wpływające na pracę enzymów wątrobowych.

Nie każda kobieta może sięgnąć po tabletkę dzień po. Przeciwwskazaniem jest:

• karmienie piersią,
• nowotwór hormonozależny,
• zaburzenia zakrzepowo-zatorowe,
• ciąża,
• przebyta ciąża pozamaciczna,
• uczulenie na któryś ze składników leków,
• regularna antykoncepcja.

Bardzo ważne jest by pamiętać, że tabletek dzień po nie można zażywać zbyt często, ponieważ wpływa to na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, a i zaburza cykl hormonalny.

Po zażyciu tabletki dzień po mogą pojawić się różne działania niepożądane, takie jak:

• nudności, wymioty, biegunki, bóle brzucha,
• plamienie z dróg rodnych,
• bóle i zawroty głowy,
• dyskomfort w obrębie jamy brzusznej,
• ból pleców,
• wahania nastroju, niepokój,
• bezsenność,
• obrzęk i tkliwość piersi.

Okres powinien pojawić się o czasie, choć czasem zdarza się kilkudniowe spóźnienie. Jeżeli miesiączka znacznie się opóźnia, należy zgłosić się do ginekologa w celu wykluczenia ciąży.