WHO wyróżnia siedem grup zaburzeń miesiączkowania. Klasyfikacja ta obejmuje:

• pierwotną niewydolność jajników,
• wady lub uszkodzenia macicy,
• niewydolność podwzgórzowo-przysadkową,
• zaburzenia czynności osi podwzgórze-przysadka,
• zaburzenia osi podwzgórzowo-przysadkowej z hiperprolaktynemią,
• guzy okolicy podwzgórzowo-przysadkowej wydzielające prolaktynę,
• guzy pozapalne lub pourazowe okolicy podwzgórzowo-przysadkowej.

Przyczyny zaburzeń miesiączkowania są bardzo różne. Najczęściej wiążą się z trybem życia: przemęczeniem, podróżą, stresem, dużym wysiłkiem, infekcją czy restrykcyjną dietą odchudzającą.

Odpowiadać za nie mogą także problemy z endometrium, wady wrodzone i zmiany anatomiczne w obrębie narządu rodnego, takie jak mięśniaki lub polipy macicy, zrosty wewnątrzmaciczne, przerosty błony śluzowej macicy, a także rak macicy. Czasowe zaburzenia miesiączkowania mogą wystąpić przy zakażaniach narządu rodnego.

Problemy mogą wywoływać również zaburzenia układu krzepnięcia czy schorzenia endokrynologiczne, takie jak zespół policystycznych jajników, choroby tarczycy, endometrioza, cukrzyca, choroby nerek, epilepsja.

Najczęstszą przyczyną fizjologiczną braku miesiączki jest ciąża lub menopauza. Do rzadkich przyczyn zaburzeń miesiączkowania należą choroby uwarunkowane genetycznie związane z anomalią liczby chromosomów.

Nie bez znaczenia są stany po leczeniu operacyjnym w obrębie macicy czy jajników, stan po radioterapii w obrębie miednicy mniejszej, stosowanie leków przeciwdepresyjnych, przeciwpadaczkowych.

Cykl menstruacyjny, inaczej miesiączka, cykl miesiączkowy, potocznie okres, to zjawisko powtarzalne, występujące regularnie u kobiet w wieku rozrodczym. Prawidłowy cykl menstruacyjny trwa 21-35 dni, miesiączka 3-7 dni, a objętość utraconej krwi wynosi średnio 30-80 ml. O zaburzeniach mówi się wówczas, gdy zmienia się częstotliwość krwawień, ich obfitość lub wiążą się one z bolesnością.

Najczęstsze objawy zaburzeń miesiączkowania to:

• skrócenie lub wydłużenie czasu pomiędzy miesiączkami, czyli zaburzenia długości cyklu

Za nieprawidłowe uznaje się miesiączki występujące częściej niż co 21 dni lub rzadziej niż co 36 dni. Brak miesiączki (amenorrhea) to zaburzenie miesiączkowania o charakterze pierwotnym lub wtórnym. Pierwotny brak miesiączki to sytuacja, w której u 16-latki nie pojawiła się pierwsza miesiączka. Wtórny brak miesiączki to zanik u kobiety miesiączkującej, o ile nie wynika z ciąży.

• nieprawidłowości krwawień miesiączkowych

To: plamienia międzymiesiączkowe, miesiączki bardzo skąpe lub zbyt obfite, przedłużające się krwawienia miesiączkowe (powyżej 7 dni), obecność dużych skrzepów krwi.

• bolesne krwawienia miesiączkowe prowadzące do zaburzeń funkcjonowania kobiety.

Najczęściej kobiety narzekają na silny ból w dole brzucha i okolicy lędźwiowej kręgosłupa, ale i zawroty głowy, wymioty, nudności, migreny z aurą, bolesność piersi. Bolesne miesiączkowanie cechuje się nadmierną czynnością skurczową macicy związaną z krwawieniem. Wyróżnia się postać pierwotną (od początku miesiączkowania krwawienie jest bolesne) oraz wtórną (ból pojawia się u kobiet, u których wcześniej miesiączkom nie towarzyszył).

Czasem zaburzenia miesiączkowania, takie jak zmiana regularności cykli miesiączkowych, zanik miesiączki, pojawienie się obfitych lub skąpych miesiączek, ból podczas krwawienia są jednorazowe, po czym sytuacja szybko wraca do normy.

Jeśli problem trwa dłużej, należy skontaktować się z ginekologiem, który przeprowadzi wywiad, badanie na fotelu ginekologicznym i badanie ultrasonograficzne (USG), zwykle przezpochwowe. Gdy to konieczne, zleci dodatkowe badania laboratoryjne bądź obrazowe. W dalszej diagnostyce konieczne może być przeprowadzenie zabiegów diagnostycznych, takich jak na przykład histeroskopia diagnostyczna. To pozwoli na ustalenie przyczyny problemu.

Zaburzenia miesiączkowania leczy się w zależności od przyczyny, stąd metody są bardzo różne. Stosuje się leki przeciwbólowe, rozkurczające czy przeciwmigrenowe (przy wyjątkowo bolesnych miesiączkach, zespole napięcia przedmiesiączkowego), a także hormonalne (np. w przypadku endometriozy). Czasem wystarczy modyfikacja trybu życia, w innym wypadku, na przykład gdy stwierdza się obecność wady wrodzonej narządu rodnego, konieczny jest zabieg chirurgiczny. W większości przypadków po ustaleniu przyczyny nieprawidłowości oraz zastosowaniu odpowiednio dobranego leczenia i zmiany stylu życia zaburzenia miesiączkowania ustępują.