ALT-aminotransferaza alaninowa. Enzym wskaźnikowy, wewnątrzkomórkowy, pozwalający na ocenę stanu zdrowia wątroby oraz zróżnicowanie postępu procesu chorobotwórczego. Badanie poziomu ALT (tzw. próba wątrobowa) wykonuje się głównie w diagnostyce chorób, takich jak:

• wirusowe zapalenie wątroby,
• marskość,
• żółtaczka zastoinowa,
• nowotwory wątroby,
• alkoholowe uszkodzenie wątroby. 

AST aminotransferaza asparaginianowa. Enzym występujący w komórkach ciała, najliczniej w mięśniu sercowym, mięśniach szkieletowych i wątrobie. Wzrost poziomu AST może sugerować na uszkodzenie komórek tych narządów. Ocena poziomu AST (tzw. próba wątrobowa) wykorzystywana jest przede wszystkim do diagnostyki chorób wątroby takich jak:

wirusowe i toksyczne uszkodzenie wątroby,
żółtaczka zastoinowa,
marskość,
przerzuty nowotworowe.

Aby postawić szczegółową diagnozę, poziom AST często porównuje się z innymi wskaźnikami, np. fosfatazy alkalicznej (ALP), czy bilirubiny.

Amylaza to enzym trawienny występujący głównie w śliniankach, trzustce i wątrobie, wydzielany do światła przewodu pokarmowego i odpowiedzialny za rozkład węglowodanów. Oznaczenie poziomu amylazy wykonuje się w podejrzeniu chorób jamy brzusznej, takich jak: zapalenia trzustki, guzy trzustki, zapalenie pęcherzyka żółciowego czy uszkodzenia wątroby.

Bilirubina to produkt uboczny rozpadu hemoglobiny. W organizmie występuje w dwóch formach — sprzężonej (bezpośredniej, związanej) i niesprzężnej (pośredniej, wolnej).

Bilirubina całkowita stanowi połączenie obu frakcji i jest wydalana z organizmu wraz z żółcią. Pomiar stężenia bilirubiny wykonuje się w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych.

Podwyższony poziom bilirubiny może świadczyć o uszkodzeniach komórek wątroby, nadużywaniu alkoholu, nowotworach, niedrożności przewodów żółciowych.

Wzrost poziomu bilirubiny obserwuje się również w trakcie przyjmowania niektórych leków czy doustnej antykoncepcji. U noworodków obserwuje się wysoki poziom bilirubiny w pierwszych dniach życia — jest to tzw. żółtaczka noworodkowa.

Cholesterol HDL tzw. "dobry cholesterol" jest fakcją cholesterolu odpowiedzialną za transport cząsteczek cholesterolu z tkanek organizmu do wątroby, gdzie są metabolizowane i poprzez syntezę kwasów tłuszczowych wydalane z organizmu.

Badanie stężenia HDL we krwi wykonuje się do oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Jego wysoki poziom chroni przed wystąpieniem zawału serca, a niedobór wraz z wysokim poziomem trójglicerydów zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej.
Badanie stanowi najczęściej element składowy profilu lipidowego (cholesterol całkowity, cholesterol LDL, trójglicerydy), wykonywanego jako część badania przesiewowego choroby niedokrwiennej serca. 

Cholesterol LDL tzw. "zły cholesterol" jest frakcją cholesterolu, która odpowiada za transport cholesterolu do tkanek organizmu. W przypadku jego nadmiaru, cząsteczki cholesterolu LDL odkładają się w ścianach tętnic, prowadząc tym samym do zwiększenia ryzyka miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca. Badanie wykonuje się w celu oceny ryzyka chorób serca, a także do monitorowania skuteczności ich leczenia.

Badanie cholesterolu LDL wykonuje się najczęściej razem z cholesterolem całkowitym, jako element profilu lipidowego (lipidogram). Poziom LDL jest silnie sprzężony ze stylem życia pacjenta, na który składają się zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna.

Cholesterol jako składnik błon komórkowych produkowany jest w wątrobie oraz dostarczany do organizmu wraz z pożywieniem. Stanowi ważny element syntezy kwasów żółciowych i hormonów sterydowych: m.in. kortyzolu, testosteronu i estrogenu.

Badanie poziomu cholesterolu w surowicy krwi zleca się u osób z chorobą wieńcową serca, miażdżycą tętnic obwodowych, po przebytych zawałach, a także profilaktycznie, u osób obciążonych genetycznie rozwojem chorób niedokrwiennych serca i z podejrzeniem występowania zaburzeń lipidowych.

Ocena stężenia cholesterolu całkowitego jest wypadkową trzech frakcji: cholesterolu HDL (tzw."dobry cholesterol"), odpowiadającego za transport zwrotny z komórek do wątroby, cholesterolu LDL (tzw."zły cholesterol"), który przyczynia się do rozwoju blaszek miażdżycowych, zwężających światło tętnic, a także z lipoproteiny bardzo małej gęstości (VLDL). 

Gamma-glutamylotranspeptydaza to enzym występujący w wielu komórkach ciała, głównie w wątrobie, nerkach, trzustce i jelitach. Jest wskaźnikiem oceny stanu wątroby, dróg żółciowych i trzustki.

Podwyższony poziom enzymu może wskazywać na cholestazę wątrobową, zapalenie wątroby i dróg żółciowych, chorobę alkoholową, a także na rozwój procesu nowotworowego.
Obok badania poziomu GGTP często wykonuje się oznaczenia: ALT (aminotransferazy alaninowej), AST (aminotransferazy asparginianowej) i ALP (fosfatazy zasadowej), które razem tworzą panel prób wątrobowych. Podwyższony poziom parametrów wskazuje na uszkodzenia komórek wątroby. 

Glukoza to cukier prosty, który docierając do każdej komórki ciała wraz z krwiobiegiem stanowi główne źródło energii w organizmie. Poziom glukozy regulowany jest przez hormon trzustkowy — insulinę.

Badanie poziomu glukozy wykonuje się celem wykluczenia hiperglikemii i hipoglikemii, czyli nieprawidłowego stężenia glukozy we krwi, które jest niebezpieczne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Objawami hipoglikemii (zbyt niski poziom glukozy we krwi) mogą być: drżenie rąk i całego ciała, senność, osłabienie, potliwość, nudności i bóle brzucha, tachykardia, a nawet śpiączka. Hiperglikemia (podwyższony poziom glukozy) może powodować wzmożone pragnienie, uczucie suchości w jamie ustnej, częste oddawanie moczu, wzmożoną senność i osłabienie koncentracji. 

Hemoglobina glikowana jest produktem glikacji, czyli połączenia glukozy z cząsteczką hemoglobiny A. Oznaczenie HbA1c jest istotne w monitorowaniu procesu leczenia cukrzycy poprzez ocenę poziomu glukozy we krwi w czasie do 3 miesięcy poprzedzających badanie.

Jest to możliwe ze względu na długi czas życia erytrocytów (średnio 120 dni). Dzięki badaniu można określić, w jaki sposób przebiega choroba, modyfikować plan leczenia (ewentualne włączenie insuliny) i ocenić ryzyko powikłań, które mogą wystąpić w przebiegu cukrzycy, np. retinopatia cukrzycowa. 

Insulina jest hormonem białkowym regulującym gospodarkę węglowodanową organizmu. Hormon wydzielany jest przez trzustkę, jako odpowiedź na zwiększający się poziom glukozy we krwi.

W przypadku zaburzeń wytwarzania insuliny lub produkowania jej w zbyt małych ilościach dochodzi do nagromadzenia glukozy we krwi, a dalej upośledzenia prawidłowego funkcjonowania oczu, serca, nerek i układu nerwowego.

Badanie poziomu insuliny wykonuje się w diagnostyce insulinooporności, hiper — i hipoglikemii. Najczęściej pomiar stężenia glukozy wykonuje się z jednoczesnym oznaczeniem poziomu glukozy i C-peptydu. 

Kwas moczowy jest materiałem końcowym puryn znajdującym się DNA, RNA oraz komórkach organizmu i pożywieniu. Za jego wydalanie głównie odpowiadają nerki, skąd usuwany jest wraz z moczem. W małym stopniu może być także usuwany przez jelita. Lekarz może zlecić wykonanie badania, kiedy u Pacjenta występują objawy takie jak: gorączka, nudności, wymioty, senność, ból brzucha i okolicy lędźwiowej, problemy z wydalaniem moczu, bóle, zaczerwienienie stawów i krwiomocz.

Badanie kwasu moczowego w surowicy krwi wykonuje się zazwyczaj w przypadku podejrzenia dny moczanowej i dalszego monitorowania stężenia kwasu moczowego u osób, które są w trakcie chemioterapii, a także w celu zdiagnozowania kamicy moczowej. Częstym objawem towarzyszącym dnie moczanowej jest uczucie silnego bólu w podbrzuszu promieniującego w stronę pleców tzw. kolka nerwowa oraz częste oddawanie moczu.

Trójglicerydy (TG, Triglicerydy) stanowią podstawową formę magazynowania kwasów tłuszczowych. Miejsca, w których gromadzą się triglicerydy to głównie wątroba i tkanka tłuszczowa.

Zaleca się badanie poziomu trójglicerydów w celu monitorowania objawów chorób sercowo-naczyniowych, przy podejrzeniu zapalenia trzustki, a także u osób z cukrzycą, osób otyłych, pacjentów powyżej 45 roku życia, kobiet w ciąży oraz z objawami niedoczynności tarczycy.

Badanie pozwala na kontrolę zaburzeń lipidowych w ciele człowieka.

Wskaźnik HOMA-IR to parametr wyliczany. W celu oceny proporcji między insuliną a stężeniem glukozy.
Lekarz zleca wykonanie pomiaru w przypadku podejrzenia insulinooporności u Pacjenta.

Do jego wyliczenia stosuje się poniższy wzór:
HOMA = stężenie insuliny na czczo (IU/ml) x stężenie glukozy na czczo (mmol/l) / 22,5.