Odwrotnością zaburzenia jest klaustrofobia, czyli lęk przed przebywaniem w zamkniętych lub ciasnych pomieszczeniach.

Do tej pory nie udało się ustalić, jakie są przyczyny agorafobii. Specjaliści przypuszczają, że na jej rozwój może mieć wpływ jakieś traumatyczne przeżycie, ale i predyspozycje osobowościowe.

Dominują różne teorie psychologiczne:

• Behawioralne - zakładające uczenie się niewłaściwych skojarzeń, myśli i zachowań, które wzajemnie się wzmacniają i w rezultacie wywołują różne niepożądane objawy,
• Psychodynamiczne - przyczyn agorafobii upatrują wypartych i tłumionych fantazjach oraz wspomnieniach, będących zbyt trudnych do zaakceptowania dla świadomości,
• związane z sytuacją życiową i agresją, która przeradza się w objawy lękowe i somatyczne. Może to być reakcja na nie w pełni uświadomione nadmierne uzależnienie od osoby bliskiej czy poczucie przytłoczenia.

Zaburzenie może współwystępować z nerwicą lękową, nerwicą natręctw, fobią społeczną, chorobą afektywną dwubiegunową lub padaczką.

Osoba, która cierpi z powodu agorafobii, odczuwa strach nie tylko przed przebywaniem w otwartej przestrzeni. Obawy budzi sama myśl o niej, a także wyjście z domu, obecność w miejscach publicznych i towarzystwo tłumu ludzi.

To dlatego agorafobicy unikają wypadów do kina czy zakupów w supermarketach, ale i podróżowania różnymi środkami transportu. Unikają wszelkich sytuacji i miejsc, które wywołują w nich obawę przed brakiem możliwości szybkiego wydostania się z danego miejsca. Nie pomaga świadomość, że nagłe wyjście wiązałoby się ze zwróceniem na siebie uwagi dużej grupy ludzi, co mogłoby być kłopotliwe. Boją się także, że gdyby coś się stało, nie uzyskaliby pomocy.

Agorafobia jest najczęściej wtórna do napadów paniki. Lęk agorafobijny pojawia się w mechanizmie unikania napadów lęku, to jest w obawie wystąpienia napadu lęku w sytuacji „uwięzienia” w miejscu publicznym. W agorafobii lęk może mieć charakter napadów paniki lub lęku wolnopłynącego.

Osoba zmagająca się z agorafobią, gdy znajdzie się w miejscu publicznym czy w otwartej przestrzeni, odczuwa dyskomfort psychiczny, ale i symptomy fizyczne. Może pojawić się wrażenie miękkich nóg, drżenie rąk, biegunka i częstomocz, suchość w ustach, ucisk w gardle, potliwość, ból i zawroty głowy wzrost ciśnienie tętniczego krwi oraz przyśpieszenie czynność serca i oddechu.

Objawy agorobofii są nie tylko nieprzyjemne, ale i niebezpieczne. Szybki i głęboki oddech może prowadzić do hiperwentylacji. Z kolei gdy pojawi się kwasica mleczanowa skutkująca napadem panicznego lęku, pojawiają się objawy zawału serca, czyli duszność oraz ból w klatce piersiowej.

Podstawową metodą leczenia agorafobii, która należy do zaburzeń lękowych w postaci fobii, jest psychoterapia. Wśród wykorzystywanych metod i technik dominuje psychoterapia poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna, elementy terapii systemowej oraz hipnoterapia. Często stosuje się stopniowe odwrażliwianie, czyli technikę systematycznej desensytyzacji. Najskuteczniejsza wydaje się psychoterapia psychodynamiczna oraz psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym.

Bardzo ważna jest psychoedukacja oraz nauka radzenia sobie z lękiem i napięciem. Kluczowe jest zrozumienie i uświadomienie sobie, że przekonania na temat lęku są zniekształcone, ale można je zmodyfikować. Bardzo pomocne jest wsparcie osób bliskich.

Leki przy agorofobii odgrywają jedynie rolę pomocniczą. Wdraża się je w celu redukcji objawów. Stosuje się leki przeciwlękowe lub przeciwdepresyjne. Najczęściej wdraża się selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) oraz doraźnie benzodiazepiny. Leki bez recepty nie są dostępne.

Jeśli lęk przed wyjściem z domu jest silny, że utrudnia codzienne funkcjonowanie i zaspokajanie potrzeb, warto skontaktować się ze specjalistą. Diagnostyką i leczeniem agorafobii zajmuje się psychoterapeuta oraz lekarz psychiatra, można skontaktować się także z psychologiem. Jeśli wizyta w gabinecie, ze względu na lęk chorego przed opuszczeniem domu, nie jest możliwa, można skorzystać z teleporady.

Leczenie agorofobii jest ważne, ponieważ problem może narastać. Narażenie na czynnik wywołujący fobię może skutkować u pacjenta pojawieniem się lęku napadowego, a długotrwała i nasilona choroba prowadzić do stanów depresyjnych.