Na czym polega zaburzenie? Osobowość borderline charakteryzuje się silnymi wahaniami nastroju, bardzo emocjonalnymi związkami interpersonalnymi, a także niestabilnym i płynnym obrazem samego siebie. To rodzaj zaburzeń psychicznych, istotą których są dolegliwości z pogranicza zaburzeń psychotycznych oraz nerwicowych. Nie klasyfikuje się ich jako choroby psychicznej.

O zaburzeniach osobowości mówi się, gdy obserwuje się cechy utrudniające prawidłowe przystosowanie i funkcjonowanie oraz pogarszające samopoczucie, a które nie są podatne na zmianę. Objawy zaczynają się pojawiać w wieku dorastania, u nastolatków lub w okresie wczesnej dorosłości. Rozpoznaje się je po ukończeniu 18. roku życia, ponieważ z założenia do tego czasu kształtuje się osobowość człowieka.

Pierwsze opisy osobowości typu borderline powstały pod koniec XIX wieku. Termin ten wprowadził Robert Knight na określenie osób, których zaburzenia psychiczne znajdują się pomiędzy zaburzeniami psychotycznymi (schizofrenicznymi) a zaburzeniami neurotycznymi (nerwicami). Wiadomo, że zaburzenia osobowości tego typu dotyczą około 2–3% społeczeństwa. Częściej występują u kobiet.

Przyczyny zaburzeń osobowości, także borderline, z uwagi na złożoność i wieloczynnikowy charakter problemu, nie zostały w pełni wyjaśnione. Specjaliści są zdania, że ważną rolę odgrywają geny, ale i dzieciństwo. Na rozwój pewnych cech osobowości mogą negatywnie wpłynąć traumatyczne wydarzenia, takie jak wychowywanie się w rodzinie dysfunkcyjnej, śmierć opiekuna, poważne błędy wychowawcze, wykorzystanie seksualne czy poczucie odrzucenia przez rodziców.

U osób z osobowością chwiejną emocjonalnie zaburzeniu ulegają głównie szlaki przewodnictwa noradrenergicznego, dopaminoergicznego i serotoninoergicznego, co objawia się zaburzeniami afektywnymi, psychotycznymi, odżywiania oraz tendencją do zażywania substancji psychoaktywnych. Co to znaczy?

Wśród objawów Borderline wymienia się:

• chwiejność emocjonalną, wahania nastroju (niestabilny i kapryśny nastrój), problemy z regulacją emocji i uczuć,
• niezdolność do kontroli zachowań, zwłaszcza w stanie silnych emocji, skłonność do wybuchów gniewu i przemocy, powtarzające się groźby lub akty samouszkadzające,
• zaburzone relacje międzyludzkie, zachowania kłótliwe i konfliktowe,
• trwałe poczucie lęku i niepokój, co często skutkuje paniką lub irracjonalnymi zachowaniami,
• chroniczne uczucie pustki i braku celowości w życiu,
• brak konsekwencji w działaniu, które nie przynosi natychmiastowej nagrody, skłonność do działania bez brania pod uwagę jego konsekwencji,
• zaburzony i niepewny obraz własnego „ja”, celów i wewnętrznych preferencji, płynność i niepewność w stosunku do własnej tożsamości, objawiająca się zawyżoną lub zaniżoną samooceną czy przejmowaniem cech ludzi z otoczenia,
• skłonność do angażowania się w intensywne i niestabilne relacje, nadmierne wysiłki uniknięcia porzucenia, silny strach przed samotnością i porzuceniem, niezwykle silne pragnienie bardzo bliskiej, wyłącznej relacji z drugą osobą i jednoczesny lęk przed odrzuceniem lub wręcz przeciwnie, strach przed zatracaniem się w drugiej osobie.

W przebiegu zaburzeń osobowości o typie borderline mogą pojawić się epizody manii, depresji, a także urojenia i inne stany związane z zaburzonym postrzeganiem rzeczywistości.

Diagnostyką zaburzeń osobowości zajmuje się psychiatra lub doświadczony psycholog. Rozpoznanie może być postawione po spełnieniu kryteriów diagnostycznych zgodnych z ICD-10 i DSM-IV. Niestety nie istnieje pojedynczy test na borderline, który jednoznacznie stwierdza obecność lub brak zaburzenia.

W leczeniu osobowości borderline wykorzystuje się leki przeciwdepresyjne oraz psychoterapię. Ta zwykle jest długotrwała i wspomagana lekami, które tonują najbardziej uciążliwe symptomy. Farmaceutyki stosuje się głównie w przypadku zaburzeń osobowości, w przebiegu których występują epizody maniakalne, psychotyczne, depresyjne lub nerwicowe. Zdarza się, że leczenie zaburzenia borderline wymaga hospitalizacji.