Bulimia, inaczej żarłoczność psychiczna (łac. būlīmia nervosa) to zaburzenie odżywiania, istotą którego są napady objadania się, po których następują zachowania kompensacyjne, takie jak:

• wywoływanie wymiotów,
• głodówki i radykalne diety,
• wykonywanie lewatyw,
• stosowanie diuretyków lub środków przeczyszczających,
• forsujący trening.

Nazwa bulimia pochodzi od słowa bulimis, co oznacza byczy głód. Po raz pierwszy użył jej Claudius Galen w II wieku n.e. w odniesieniu do choroby zwanej „wilczym głodem". Zaburzenie to opisał i nazwał Gerald Russell w 1979 roku.

Większość pacjentów zmagających się z bulimią stanowią kobiety rasy białej. Choć najczęściej zaburzenie obserwuje się u młodych dorosłych (osób w wieku 18-25 lat), w ostatnim czasie coraz więcej przypadków diagnozuje się także wśród dzieci i nastolatków.

Chorzy na bulimię zdają sobie sprawę z utraty kontroli nad własnym zachowaniem związanym z odżywianiem się. Choć mają świadomość, że sobie szkodzą, i tak się objadają. To poważna i groźna choroba o podłożu psychicznym.

Wyróżnia się dwa typy bulimii: przeczyszczający i nieprzeczyszczający. Typ przeczyszczający (purging type) polega na tym, że po napadzie żarłoczności następuje prowokowanie wymiotów, używanie środków przeczyszczających, diuretyków i lewatywy.

Z kolei typ nieprzeczyszczający (non-purging type) cechuje się tym, że w ramach działań kompensacyjnych chorzy stosują ścisłą dietę (głodują bądź ograniczają ilość spożywanych pokarmów do minimum) lub wykonują wyczerpujące ćwiczenia fizyczne (tzw. bulimia sportowa).

Charakterystyczne jest to, że osoby chorujące na bulimię są głodne nawet bezpośrednio po jedzeniu, a po wymiotach odczuwają tak wielką ulgę, że przejadają się ponownie często tylko po to, by znów poczuć się dobrze.

Typowe także jest, że w życiu osoby chorej na bulimię występują dni dobre, gdy nie pojawia się przymus objadania i dni złe, gdy łaknienie jest bardzo silne. Na ich pojawienie się wpływa stres, nuda czy doznanie przykrości. Najbardziej charakterystyczny objaw bulimii to stałe zaabsorbowanie jedzeniem i napady przejadania się.

Obserwuje się różne nasilenie zaburzenia:

• łagodne, gdy pojawia się od 1 do 3 epizodów niewłaściwych zachowań kompensacyjnych w tygodniu,
• umiarkowane, kiedy jest to od 4 do 7 epizodów niewłaściwych zachowań kompensacyjnych w tygodniu,
• ciężkie, gdy występuje od 8 do 13 epizodów niewłaściwych zachowań kompensacyjnych w tygodniu,
• bardzo ciężkie. Mówi się o nim, gdy pojawia się co najmniej 14 epizodów niewłaściwych zachowań kompensacyjnych w tygodniu.

Bulimię najczęściej obserwuje się wśród osób zajmujących się aktywnościami, w których preferowana jest szczupła sylwetka. To modeling, aktorstwo, taniec, gimnastyka, łyżwiarstwo figurowe czy cheerleading.

Przyczyny bulimii są bardzo różne. Specjaliści są zdania, że na pojawienie się zaburzenia wpływa:

• brak samoakceptacji, swojego wyglądu wagi i ciała,
• zaburzona aktywność hormonów, neuroprzekaźników i neuropeptydów mózgowych odpowiedzialnych za regulację odczuwania sytości,
• zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli,
• emocjonalne zaniedbanie w dzieciństwie, konflikty rodzinne, brak akceptacji przez grupę rówieśniczą.

Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne. Badania pozwoliły na powiązanie bulimii z miejscem 10p chromosomu, przy czym predyspozycje rodzinne występują w sytuacji, gdy członkowie rodziny cierpieli na otyłość i zaburzenia depresyjne.

Kryteria diagnostyczne wg klasyfikacji ICD-10 opisują żarłoczność psychiczną (F50.2) jako zaburzenie, które przejawia się okresowymi nawrotami żarłoczności i nadmierną koncentracją uwagi na kontroli masy ciała. Typowe jest prowokowanie wymiotów lub zażywanie środków przeczyszczających po epizodzie przejedzenia.

Leczenie bulimii opiera się na psychoterapii, zwłaszcza terapii poznawczo-behawioralnej, która koncentruje się na nauce opanowania i zwalczania automatycznych myśli oraz eksperymentach behawioralnych.

Czasem zastosowanie znajduje farmakoterapia. Zaobserwowano, że na częstość napadów objadania się pozytywny wpływ może mieć fluoksetyna. To organiczny związek chemiczny stosowany jako lek przeciwdepresyjny, głównie w leczeniu zaburzeń depresyjnych oraz obsesyjno-kompulsyjnych. Bywa, że włącza się też leki stabilizujące nastrój czy hamujące zachowania impulsywne.

Żarłoczności psychicznej nie można lekceważyć. Trzeba ją leczyć, jest to bowiem poważna choroba, która ma wiele groźnych konsekwencji.

Osoby chorujące na bulimię obserwują u siebie wiele zmian, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Najczęstsze skutki zaburzenia to:

• niedobory pokarmowe, odwodnienie, zaburzenia równowagi elektrolitycznej, awitaminoza,
• zmęczenie, ospałość,
• zły nastrój, niepokój, stany depresyjne, poczucie wstydu i upokorzenia,
• rozciągnięcie żołądka do znacznych rozmiarów, dyskomfort w jamie brzusznej, zaparcia,
• bóle głowy,
• niedociśnienie tętnicze,
• nieregularne miesiączki lub ich brak,
• sucha skóra, a także rany, zgrubienia i blizny skóry powierzchni grzbietowej rąk, które powstają od prowokowania wymiotów (objaw Russella),
• uszkodzenie szkliwa zębów,
• uszkodzenie naczynek krwionośnych w oczach, opuchlizna twarzy i policzków (zapalenia ślinianek),
• osłabienie serca, wątroby i układu pokarmowego,
• podrażnienie przełyku, zgaga, refluks,
• psychiczne uzależnienie od środków przeczyszczających i odwadniających.