Tarczyca to nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego zlokalizowany w przednio-dolnej części szyi, tuż nad krtanią. Składa się z dwóch płatów połączonych cieśnią. Swoim kształtem przypomina motyla.

Narząd wytwarza hormony, takie jak trójjodotyronina (T3), tyroksyna (T4) i kalcytonina, przez co wpływa na metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu, jest również istotna dla funkcjonowania układu nerwowego, pokarmowego, rozrodczego czy przemiany materii. Czynność tarczycy jest kontrolowana przez przysadkę mózgową, która uwalnia hormon tyreotropowy (TSH). To on pobudza ją do produkcji hormonów.

Choć tarczyca jest niedużym narządem, jej budowa i praca mają bardzo duży wpływ na funkcjonowanie organizmu. To dlatego patologie z nią związane odbijają się na zdrowiu i kondycji.

Najbardziej powszechne jednostki chorobowe związane z tym gruczołem dokrewnym to niedoczynność i nadczynność tarczycy. Ponadto tarczyca, jak każdy narząd w organizmie, może ulec zmianom zapalnym, narażona jest także na rozwój nowotworów.

Choroby tarczycy należą do najczęściej występujących schorzeń gruczołów dokrewnych. Powszechnie diagnozowane jednostki to:

• nadczynność tarczycy,
• niedoczynność tarczycy,
• choroba Hashimoto,
• choroba Gravesa-Basedowa,
• wole niedoczynne,
• wole nadczynne (wole guzkowe),
• zespół oporności na hormony tarczycy,
• nowotwory.

Ponieważ tarczyca jest narządem wewnątrzwydzielniczym, w stanie patologii może wytwarzać zbyt mało lub zbyt dużo hormonów. I tak na przykład niedoczynność tarczycy polega na niedostatecznej produkcji hormonów przez tarczycę, a nadczynność odwrotnie – jej istotą jest nadmierna produkcja hormonów.

Choroby tarczycy mogą też mieć podłoże autoimmunologiczne. Wówczas są związane z zaburzeniami układu odpornościowego. Choroba Hashimoto, to jest autoimmunologiczne, przewlekłe zapalenie tarczycy, w przebiegu którego układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które niszczą komórki tarczycy, jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Z kolei najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa i Basedowa. Jej istotą jest nieprawidłowe działanie układu odpornościowego i pobudzanie tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów.

Choroby tarczycy są podstępne. Rozwijają się powoli, na początku zwykle wywołują łagodne i niespecyficzne objawy, które mogą wskazywać na wiele innych schorzeń. Rozpoznanie utrudnia fakt, że narząd nie sprawia bólu.

W zależności od przyczyny i charakteru zaburzenia tarczycy, może pojawić się zmęczenie i senność, ale również rozdrażnienie i pobudzenie. Osoby chore narzekają często na suchość skóry, wypadanie włosów, uczucie zimna lub przeciwnie: zwiększoną potliwość, uczucie gorąca i kołatanie serca.

Chora tarczyca wywołuje także trudności z utrzymaniem prawidłowej wagi. Oznacza zarówno kłopot ze zrzuceniem nadmiernych kilogramów w przypadku niedoczynności, jak i niemożność przytycia w przypadku nadczynności tarczycy. Typowy jest spadek nastroju i objawy depresji. Czasem pojawia się też duszność, ucisk i trudności w połykaniu.

Choroby tarczycy mogą być diagnozowane w każdym wieku, zarówno u dzieci, dorosłych, jak i osób starszych. Do oceny jej prawidłowej czynności stosowana jest diagnostyka laboratoryjna – badania z krwi.

Aby wykryć zaburzenia w obrębie tarczycy, najpierw wykonuje się oznaczenie stężenia TSH, czyli hormonu tyreotropowego przysadki mózgowej. Gdy badanie wskaże zbyt wysokie TSH lub niskie TSH, wykonuje się badanie poziomu hormonów wydzielanych przez tarczycę: tzw. wolnej trójjodotyroniny (FT3) i wolnej tyroksyny (FT4). Na przykład przy niedoczynności tarczycy stwierdza się podwyższony poziom TSH i obniżony FT4, a stężenie FT3 jest często prawidłowe.