Co to są zaburzenia dysocjacyjne? Przyczyny, objawy i leczenie

Monika Grudzińska
03 listopada 2021, 08:00

Co to są zaburzenia dysocjacyjne? Przyczyny, objawy i leczenie

E-recepta za 59 zł
Bez wizyty u lekarza
Umów teleporadę
Konsultacja już w 15 minut
Zaburzenia dysocjacyjne, nazywane również konwersyjnymi, cechują się częściową lub całkowitą utratą prawidłowej integracji pomiędzy świadomością, pamięcią oraz odczuwaniem bodźców. Istotę zjawiska w pewnym sensie wyjaśnia jego nazwa. Słowo dysocjacja pochodzi od łacińskiego dissociatio, tłumaczonego jako rozdzielenie.
Co to są zaburzenia dysocjacyjne? Przyczyny, objawy i leczenie
Zaburzenia dysocjacyjne, nazywane również konwersyjnymi, cechują się częściową lub całkowitą utratą prawidłowej integracji pomiędzy świadomością, pamięcią oraz odczuwaniem bodźców. Istotę zjawiska w pewnym sensie wyjaśnia jego nazwa. Słowo dysocjacja pochodzi od łacińskiego dissociatio, tłumaczonego jako rozdzielenie.
Zaburzenia konwersyjne dwukrotnie częściej dotykają kobiet. Często współwystępuje z nimi depresja i zaburzenia lękowe. Dolegliwości zaczynają się zwykle nagle i trwają krótko.
Według klasyfikacji ICD-10 zaburzenia dysocjacyjne, obok zaburzeń lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych czy reakcje na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, zalicza się do kategorii zaburzenia nerwicowe.
Rodzaje i objawy zaburzeń dysocjacyjnych
Stan psychiczny osoby dotkniętej zaburzeniem jest skutkiem dezintegracji poczucia własnej tożsamości, wspomnień i bezpośrednich wrażeń oraz kontrolą ruchów ciała. Może się to manifestować na wiele sposobów.
W obrębie zaburzeń dysocjacyjnych wyróżnia się ich kilka rodzajów. Osoba dotknięta konwersją może bowiem:
  • znieruchomieć w jednej pozycji i nie reagować na dotyk, światło czy hałas (stupor dysocjacyjny lub osłupienie dysocjacyjne),
  • odbyć podróż poza miejsce zamieszkania lub pracy, przy czym tego nie pamiętać, a i przybierać wówczas inną tożsamość (fuga dysocjacyjna),
  • utracić na jakiś pamięć dotyczącą ważnych bieżących spraw. Niepamięć dotyczy zwykle ściśle określonego przedziału czasu. Nie pojawiają się trudności z zapamiętywaniem nowych informacji (amnezja dysocjacyjna),
  • utracić zdolność wykonywania ruchów lub czucia, co może wskazywać na chorobę fizyczną, jednak nie można jej stwierdzić (dysocjacyjne zaburzenia ruchu i czucia),
  • doznać drgawek przypominających napad padaczkowy lub częściowo utracić wzrok, słuch lub węch (drgawki dysocjacyjne, dysocjacyjne znieczulenie i utrata czucia zmysłowego),
  • wpaść w trans, sprawiać wrażenie osoby opętanej. Typowy jest brak kontroli nad swoim ciałem czy myśleniem, brak poczucia jedności z własną tożsamością. Dysocjacja czasem przywodzi na myśl opętanie, owładnięcie przez inną osobowość, często demoniczną.
Co łączy wszystkie zaburzenia dysocjacyjne? Ich cechą wspólną jest brak organicznego podłoża. Nie mają one związku z chorobą czy fizyczną dysfunkcją ciała. Mają charakter psychogenny, są związane z trudnymi doświadczeniami i sytuacjami.
Przyczyny zaburzeń konwersyjnych
Zaburzenia dysocjacyjne mogą pojawić się w związku z traumą, czyli skrajnie stresującym wydarzeniem, które przekracza zdolności do adaptacji i poradzenia sobie z trudnym przeżyciem. Dysocjacja jest sposobem na oderwanie od myślenia o wspomnieniach.
Co może być traumą? Napaść, gwałt, molestowanie seksualne, doświadczanie agresji ze strony bliskich, śmierć bliskiej osoby, katastrofa naturalna, wypadek samochodowy, porwanie, tortury, wojna.
Do zaburzeń dysocjacyjnych mogą predysponować różne problemy, ale i czynniki zarówno pochodzenia wewnętrznego, jak i środowiskowego. Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne, zaburzenia depresyjne, nadużywanie substancji psychoaktywnych, zespół stresu pourazowego (PTSD), zaburzenia osobowości (zwłaszcza osobowość borderline i osobowość histrioniczna) oraz uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego.
Leczenie zaburzeń dysocjacyjnych
Bywa, że objawy zaburzeń dysocjacyjnych mijają samoistnie. Jeśli tak się nie dzieje, należy skontaktować się z psychiatrą, psychoterapeutą lub psychologiem. Tylko opieka wykwalifikowanego specjalisty umożliwia rozpoznanie i rozpoczęcie skutecznego leczenia.
Przed postawieniem diagnozy zaburzeń konwersyjnych bardzo ważne jest wykluczenie organicznych przyczyn dolegliwości i objawów. Gdy badania nie wskazują na żadne odchylenia, podejmuje się leczenie.
Główną metodą leczenia zaburzeń dysocjacyjnych jest psychoterapia pozwalająca na przepracowanie nierozwiązanych konfliktów emocjonalnych, od których pacjent ucieka, a które doprowadziły do wywołania objawów. Często wykorzystywana jest terapia poznawczo-behawioralna.
Choć terapia jest często trudna i długotrwała, zdecydowanie warto ją podjąć. Celem działań jest poprawa komfortu życia i zapobieganie poważnym zaburzeniom.
Czasem wspomagająco stosowane są także leki z grupy benzodiazepin, które przyjmuje się krótkoterminowo (w innym wypadku stracą swą skuteczność, pojawią się działania niepożądane i ryzyko uzależnienia).
E-recepta za 59 zł
Bez wizyty u lekarza

Umów wizytę
Specjalizacja lub nazwisko lekarza
Dziś
30.03
Jutro
31.03
sob.
01.04
ndz.
02.04
pon.
03.04
Termin:
od dziś (30.03)
Zakres cen:
Do 100 zł
100 - 150 zł
150 - 200 zł
Powyżej 200 zł
Płeć lekarza:
kobieta
mężczyzna
Pokaż tylko:
lekarze pracujący w szpitalu
lekarze dziecięcy
Oceny:
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
( )
(*)
(*)
(*)
( )
( )
(*)
(*)
( )
( )
( )
(*)
( )
( )
( )
( )
 Beata  Lipska
3 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (2 ocen)
3 zrealizowanych wizyt
od 99,00 zł
Pracuje w:
Wiśniowa 48, Warszawa
Dobry Psycholog Beata Lpiska konsultacja online
Hanna Markiewicz
33 zrealizowanych wizyt
5.0(*) (*) (*) (*) (*) (17 ocen)
33 zrealizowanych wizyt
od 200,00 zł
Pracuje w:
Długa 136F, Żelechów
Konsultacje psychologiczne online, pomoc psychologiczna online
Potrzebujesz pomocy? Wizytę umówisz też przez konsultanta
Krzysztof Wesołowski
2 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
2 zrealizowanych wizyt
od 225,00 zł
Pracuje w:
NARBUTTA 83/U2, WARSZAWA
HARMONIA Poradnia Zdrowia Psychicznego Grupa LUX MED / PROFEMED Warszawa ul. Narbutta 83 lok. U2
Monika Wawrzaszek-Figiela
26 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (14 ocen)
26 zrealizowanych wizyt
od 120,00 zł
Pracuje w:
Os. Kopernika 21, Starogard Gdański
POLMED S.A.
Karolina Krzeszowska
12 zrealizowanych wizyt
5.0(*) (*) (*) (*) (*) (8 ocen)
12 zrealizowanych wizyt
od 180,00 zł
Pracuje w:
al. Wolności 19, Nowy Sącz
Centrum Terapii Daj Sobie Szansę
Julita Molenda
12 zrealizowanych wizyt
5.0(*) (*) (*) (*) (*) (5 ocen)
12 zrealizowanych wizyt
od 225,00 zł
Pracuje w:
NARBUTTA 83/U2, WARSZAWA
HARMONIA Poradnia Zdrowia Psychicznego Grupa LUX MED / PROFEMED Warszawa ul. Narbutta 83 lok. U2  +1 miejsca
Sara Dradrach
Sara Dradrach
Psycholog
32 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (9 ocen)
32 zrealizowanych wizyt
od 189,00 zł
Pracuje w:
POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH 95, WROCŁAW
HARMONIA Poradnia Zdrowia Psychicznego Grupa LUX MED – Wrocław ul. Powstańców Śląskich 95 (SKY TOWER)  +1 miejsca
Daniel Jerzy Żyżniewski
22 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (6 ocen)
22 zrealizowanych wizyt
od 200,00 zł
Pracuje w:
Marszałkowska 140/110, Warszawa
Daniel Jerzy Żyżniewski
Magdalena Wilk
6 zrealizowanych wizyt
4.5(*) (*) (*) (*) (*) (2 ocen)
6 zrealizowanych wizyt
od 225,00 zł
Pracuje w:
KOPERNIKA 21/2, WARSZAWA
HARMONIA Poradnia Zdrowia Psychicznego Grupa LUX MED / PROFEMED Warszawa - Kopernika 21/2  +1 miejsca
Joanna  Jackowska
2 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
2 zrealizowanych wizyt
od 225,00 zł
Pracuje w:
NARBUTTA 83/U2, WARSZAWA
HARMONIA Poradnia Zdrowia Psychicznego Grupa LUX MED / PROFEMED Warszawa ul. Narbutta 83 lok. U2