Czerniak – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie i zapobieganie

Monika Grudzińska
29 kwietnia 2021, 10:00

Czerniak – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie i zapobieganie

E-recepta za 59 zł
Bez wizyty u lekarza
Umów teleporadę
Konsultacja już w 15 minut
Czerniak (łac. melanoma malignum), nazywany też czerniakiem złośliwym, to nowotwór złośliwy skóry, błon śluzowych lub błony naczyniowej oka wywodzący się z melanocytów. To typ komórek, które wytwarzają melaninę, czyli barwnik nadający kolor skórze.
Czerniak – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie i zapobieganie
Czerniak (łac. melanoma malignum), nazywany też czerniakiem złośliwym, to nowotwór złośliwy skóry, błon śluzowych lub błony naczyniowej oka wywodzący się z melanocytów. To typ komórek, które wytwarzają melaninę, czyli barwnik nadający kolor skórze.
Istnieją różne rodzaje czerniaka. To:
  • czerniak szerzący się powierzchownie (SSM, superficial spreading melanoma). Zmiana ta pojawia się najczęściej,
  • czerniak lentiginalny (LMN, lentigo malignant melanoma), powstający w plamie soczewicowatej,
  • czerniak guzkowy (NM, nodular melanoma),
  • czerniak odsiebnych części kończyn, podpaznokciowy (ALM, acral lentiginous melanoma).
Zmiana najczęściej pojawia się na skórze niezmienionej, choć może powstać w obrębie znamion barwnikowych. Czerniaki najczęściej występują na nogach oraz na plecach i karku, skórze głowy włosami. Może też rozwinąć na pośladkach czy wargach sromowych.
Czynniki ryzyka
Specjaliści są zdania, że rozwój czerniaka jest wynikiem wzajemnego oddziaływania szkodliwych czynników egzogennych (środowiskowych) oraz endogennych.
Główne czynniki ryzyka, czyli okoliczności, które mogą prowadzić do powstania nowotworu, to:
  • indywidualna podatność na nowotwór, zwłaszcza zwiększone ryzyko genetyczne,
  • nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące z promieniowania słonecznego lub sztucznych źródeł, prowadząca do oparzenia słonecznego, szczególnie w okresie dzieciństwa,
  • jasny fenotyp skóry (rasa biała, wysoka skłonność do oparzeń słonecznych, włosy rude albo blond),
  • wiek i płeć. Ryzyko zachorowania jest większe u kobiet, wzrasta z wiekiem,
  • czerniak skóry w wywiadzie,
  • występowanie czerniaka u osób blisko spokrewnionych,
  • mnogie znamiona, zespół znamion atypowych, obecność znamion wrodzonych,
  • immunosupresja, czyli celowe hamowanie aktywności układu odpornościowego u chorych.
Objawy czerniaka
Objawy czerniaka zależą od stopnia jego zaawansowania. W początkowej fazie zmiany są płaskie, niesymetryczne, o niejednolitym kolorze i nieregularnych, poszarpanych brzegach. W postaci zaawansowanej zmiany są często uwypuklone ponad poziom skóry, czasem owrzodziałe, z sączącą się wydzieliną podbarwioną krwią.
Do głównych objawów czerniaka należą:
  • asymetryczne zabarwienie,
  • uniesienie się zmiany ponad otaczającą skórę,
  • nieregularne ograniczenie zmiany,
  • duży rozmiar zmiany.
E-recepta za 59 zł
Bez wizyty u lekarza
Diagnostyka i leczenie czerniaka
Gdy pada podejrzenie czerniaka, należy zgłosić się do dermatologa lub chirurga onkologa, który obejrzy zmianę za pomocą dermatoskopu lub wideodermatoskopu. Duże znaczenie ma również wnikliwy wywiad lekarski. Podstawą rozpoznania jest badanie mikroskopowe całej zmiany barwnikowej wyciętej chirurgicznie. Należy także wykonać morfologię z rozmazem oraz badania biochemiczne z oceną stężenia dehydrogenazy mleczanowej (LDH) w surowicy.
Ponieważ czerniak może wyglądać jak znamię barwnikowe lub pieprzyk, w celu jego rozpoznania stosuje się algorytm diagnostyczny ABCDE, opracowany przez Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne. To akronim angielskich nazw cech znamion barwnikowych, branych pod uwagę podczas obserwacji znamion:
  • asymetria (Assymetry): w przeciwieństwie do zmian łagodnych, które są zwykle owalne lub okrągłe, czerniak jest asymetryczny w każdej osi,
  • granice (Border): jego brzegi są nierówne, łuskowate lub karbowane,
  • kolor (Color): niepokojąca jest nierównomierna barwa zmiany,
  • średnica (Diameter): czerniaki zwykle są większe niż 6 mm,
  • ewolucja zmian skórnych (Evolving): zmiana w znamieniu barwnikowym obejmująca rozmiar, kolor, uwypuklenie, krwawienie, swędzenie czy pojawienie się strupów.
Leczenie czerniaka wymaga interwencji chirurgicznej. Zakres zabiegu operacyjnego zależy od stopnia zaawansowania choroby. Może obejmować usunięcie podejrzanej zmiany (z szerokim marginesem zdrowych tkanek), jak i regionalnych węzłów chłonnych.
Leczeniem uzupełniającym jest radioterapia. Chemioterapię stosuje się u chorych z zawansowanym lub rozsianym czerniakiem wraz z hormonoterapią i immunoterapią.
Czerniak należy do najbardziej złośliwych nowotworów, ponieważ charakteryzuje się wczesnymi przerzutami, niską wrażliwością na leki cytostatyczne, a w związku z tym wysoką śmiertelnością. Trzeba jednak podkreślić, że rokowanie u pacjentów z czerniakiem rozpoznanym we wczesnym stadium rozwoju jest bardzo dobre.
Profilaktyka czerniaka
Co robić, aby zminimalizować ryzyko pojawienia się czerniaka? Najważniejsze jest, by chronić skórę przed promieniowaniem ultrafioletowym (UV): nie należy korzystać z solarium, a kąpieli słonecznych zażywać z umiarem.
Oznacza to, że nie należy opalać się w godzinach najsilniejszego operowania słońca, to jest między godziną 10 a 15, by nie dopuścić do oparzeń. Kluczowe jest stosowanie kosmetyków do opalania z filtrem anty-UV (co najmniej 30). Nie mniej ważne jest także ich odpowiednie aplikowanie oraz chronienie się w cieniu bądź pod parasolem.

Umów wizytę u dermatologa
Specjalizacja lub nazwisko lekarza, miasto
Dziś
10.07
Jutro
11.07
sob.
12.07
ndz.
13.07
pon.
14.07
Termin:
od dziś (10.07)
Zakres cen:
Do 100 zł
100 - 150 zł
150 - 200 zł
Powyżej 200 zł
Płeć lekarza:
kobieta
mężczyzna
Pokaż tylko:
lekarze pracujący w szpitalu
lekarze dziecięcy
Oceny:
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
( )
(*)
(*)
(*)
( )
( )
(*)
(*)
( )
( )
( )
(*)
( )
( )
( )
( )
Gabriela Tokarska
1 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
1 zrealizowanych wizyt
od 309,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. GRUNWALDZKA 347, GDAŃSK
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Gdańsk - Al. Grunwaldzka 347
Iga Jelonek
24 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (9 ocen)
24 zrealizowanych wizyt
od 309,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. POKOJU 5, KRAKÓW
PROFEMED Lekarze Specjaliści Kraków - Al. Pokoju 5
Potrzebujesz pomocy? Wizytę umówisz też przez konsultanta
Małgorzata Otto
39 zrealizowanych wizyt
4.8(*) (*) (*) (*) (*) (20 ocen)
39 zrealizowanych wizyt
od 369,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. JEROZOLIMSKIE 65/79, WARSZAWA
PROFEMED Lekarze Specjaliści Warszawa - Al. Jerozolimskie 65/79
JANA PAWŁA II 78, WARSZAWA
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Warszawa - Al. Jana Pawła II 78
Magdalena  Afrykańska
84 zrealizowanych wizyt
4.5(*) (*) (*) (*) (*) (62 ocen)
84 zrealizowanych wizyt
od 289,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. NIEPODLEGŁOŚCI 44, SZCZECIN
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Szczecin - Al. Niepodległości 44
Julita Sikora
14 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (2 ocen)
14 zrealizowanych wizyt
od 309,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
SWOBODNA 1, WROCŁAW
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Medycyna Rodzinna Wrocław - Swobodna 1
Izabela Urysiak-Czubatka
3 zrealizowanych wizyt
4.5(*) (*) (*) (*) (*) (1 ocen)
3 zrealizowanych wizyt
od 369,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. JEROZOLIMSKIE 65/79, WARSZAWA
PROFEMED Lekarze Specjaliści Warszawa - Al. Jerozolimskie 65/79
Zofia Siłakowska
30 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (11 ocen)
30 zrealizowanych wizyt
od 309,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
GŁOWACKIEGO 28, OLSZTYN
Centrum Medyczne LUX MED Olsztyn - Głowackiego 28
Ewa Machowska
2 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (2 ocen)
2 zrealizowanych wizyt
od 270,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. KOPISTO 1, RZESZÓW
Centrum Medyczne LUX MED Rzeszów - Al. Kopisto 1
Anna Raga
2 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
2 zrealizowanych wizyt
od 270,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. KOPISTO 1, RZESZÓW
Centrum Medyczne LUX MED Rzeszów - Al. Kopisto 1
DARIA STRZELECKA-WĘKLAR
1 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
1 zrealizowanych wizyt
od 309,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
WICHROWA 1A, POZNAŃ
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Poznań - Wichrowa 1A