Daltonizm, czyli ślepota barw, jest skutkiem braku lub nieprawidłowej budowy komórek umożliwiających widzenie kolorów.

Za odbiór barw odpowiadają obecne w siatkówce oka czopki. Każdy posiada charakterystyczny pigment nazywany opsynem (czerwony, zielony lub niebieski), który absorbuje konkretne długości widma świetlnego, czyli reaguje na specyficzną długość fal świetlnych. Najczęściej ludzie mają zdolność łączenia ze sobą barw podstawowych (czerwona, niebieska, zielona), dzięki czemu oko rejestruje różne odcienie kolorów. Gdy siatkówka jest zbudowana nieprawidłowo, staje się to niemożliwe.

Daltonizm jest najczęściej zaburzeniem dziedzicznym. Gen odpowiedzialny za zaburzenia widzenia zlokalizowany jest w chromosomie X. Ponieważ jest recesywny i związany z chromosomem X, kobiety są jego nosicielkami, zaś daltonizm częściej dotyka mężczyzn (w kodzie genetycznym mężczyźni mają tylko jeden chromosom X - XY, a kobiety dwa XX).

Zdarza się, że ślepota barw pojawia się w wyniku zmian genetycznych czy uszkodzenia chromosomu na etapie życia płodowego. Zaburzenie widzenia barw może także rozwinąć się w wyniku urazu, który prowadzi do uszkodzenia mózgu czy w obrębie siatkówki. Bywa, że to skutek zwyrodnieniowej choroby oczu czy działania niektórych leków i związków. W tych sytuacjach mówi się o daltonizmie nabytym.

Nabyte zaburzenia widzenia barw często współistnieją ze zmianami organicznymi, widocznymi na dnie oka. Obserwuje się je w chorobach siatkówki, przede wszystkim plamki i jej otocznia.

Ślepota barw nie oznacza braku zdolności do rozróżniania kolorów. Jej istotą jest trudność z rozpoznaniem odcieni i konkretnych barw, a także obniżona w tym zakresie percepcja.

Istnieje kilka rodzajów daltonizmu, które powodują różne zaburzenia widzenia barw.

Powszechny jest dichromatyzm (gdy brakuje jednego z fotoreceptorów) i ślepota na czerwień oraz zieleń, przy nienaruszonym odbiorze żółci i niebieskiego. Jak widzi daltonista? Może się zdarzyć, że dla niego kolor czerwony to czarny, a zielony - żółty.

Dichromatopsja, czyli widzenie dwóch barw, może mieć postać:

• protanopii (ślepota na barwę czerwoną),
• deuteronopii (ślepota na barwę zieloną),
• tritianopii (ślepota na barwę niebieską).

Występuje także trichromatyzm, z niewielkim uszkodzeniem odbioru barw czerwonych i zielonych, bez całkowitej ślepoty na te barwy. Osoby faktycznie ślepe na barwy cierpią na tak zwany monochromatyzm. Widzą wyłącznie widzenie czerń, biel i odcienie szarości.

Achromatopsja, czyli niewidzenie barw, zdarza się niezwykle rzadko. Przyczyną zaburzenia jest brak czopków, szczątkowe widzenie oraz różne nieprawidłowości anatomiczne oczu.

Objawy ślepoty barw pojawiają się zwykle u małych dzieci, choć często młodzi ludzie nie mają świadomości, że ich postrzeganie barw nie jest typowe. Symptomy ślepoty barw dostrzegają najczęściej rodzice, wychowawcy w przedszkolu czy opiekunowie.

Aby zdiagnozować daltonizm, niezbędny jest wywiad lekarski oraz badanie oczu. Zdarza się, że poza nieprawidłową percepcja barw pojawiają się również inne zaburzenia (np. znaczne osłabienie ostrości wzroku).

Wykorzystuje się także testy na rozróżnianie kolorów. To specjalnie zaprojektowane tablice (tablice ishihary, dokładnie te, które wykorzystuje się podczas badania kandydata na prawo jazdy), atlasy z kolorowymi obrazkami czy test karty z obrazkami bądź kolorowymi żetonami. Tego typu badania wykonywane są przez okulistę lub optometrystę.

W przypadku daltonizmu o podłożu genetycznym nie istnieje sposób leczenia ślepoty barw. W celu poprawy komfortu funkcjonowania wykorzystuje się różne rodzaje filtrów barwiących lub soczewek kontaktowych, które mogą pomóc w rozróżnianiu barw. Popularne stają się także specjalne okulary dla daltonistów.