Krążek międzykręgowy to struktura tworząca kręgosłup. Jest umiejscowiony pomiędzy jego elementami kostnymi, czyli kręgami (ściślej mówiąc pomiędzy trzonami kręgów). Dysk międzykręgowy zbudowany jest z jądra miażdżystego i pierścienia włóknistego. W ponad 90 procentach składa się z wody. Jego zadaniem jest umożliwienie i amortyzowanie ruchów kręgosłupa. Odpowiada za przenoszenie siły, elastyczność i ruch trzonów kręgów oraz rozpraszanie sił działających na trzony.

Proces zwyrodnieniowy rozpoczyna się od odwodnienia krążka międzykręgowego. Do uszkodzenia jego struktury prowadzi również utrata sprężystości i zwiotczenie pierścienia włóknistego. Postępująca choroba i degeneracja sprawia, że krążek międzykręgowy nie może pełnić swojej funkcji.

Przyczyn powstawania dyskopatii jest wiele. Choć nie bez znaczenia są uwarunkowana genetycznie, choroba jest najczęściej konsekwencją trybu życia. Może za nią odpowiadać:

• upośledzenie procesów przemiany materii w tkance dyskowej,
• niewytrzymałe włókna kolagenu, które łatwo ulegają uszkodzeniu. Ich budowa zależy od czynników genetycznych (z włókien kolagenowych zbudowany jest pierścień włóknisty),
• zaburzenia w budowie kręgosłupa np. skrzywienie kręgosłupa (skolioza),
• urazy narządu ruchu, kontuzje,
• nadmierna, nagła aktywność fizyczna bez odpowiedniego przygotowania,
• nieprzestrzeganie zasad ergonomii pracy: schylanie się z wyprostowanymi kolanami, dźwiganie ciężkich przedmiotów czy pochylona, nieustannie wymuszona pozycja pracy, przesuwanie ciężarów bez zachowania prawidłowej techniki, długotrwałe i nieergonomiczne obciążanie kręgosłupa, szczególnie z powtarzalną rotacją (skręcaniem) kręgosłupa,
• otyłość, brak ruchu, niehigieniczny tryb życia.

Dyskopatia kręgosłupa w odcinku szyjnym (dyskopatia szyjna) jest typowa dla osób, które wykonują prace biurowe i długo przebywają w pozycji, która wymaga wymuszonej pozycji odcinka szyjnego kręgosłupa. To, w połączeniu z brakiem aktywności ruchowej prowadzi do przeciążeń tkanek miękkich i schorzenia krążka międzykręgowego.

Dyskopatia lędźwiowa jest charakterystyczna dla osób długo i ciężko pracujących fizycznie. Bywa, że wskutek nieprzestrzegania zasad ergonomii pracy dochodzi do przeciążenia odcinka lędźwiowego, pojawienia się przepukliny i zwyrodnienia.

Objawy dyskopatii zależą od umiejscowienia uszkodzonego dysku w kręgosłupie oraz od ciężkości patologii. Typowo dyskopatia szyjna i dyskopatia lędźwiowa wywołuje:

• ból szyi, silny ból podczas ruchu, ból karku promieniujący do kończyn dolnych,
• drętwienie i mrowienie kończyn, zaburzenia czucia,
• bóle i zawroty głowy,
• nudności,
• zaburzenia równowagi i ograniczenia ruchomości kręgosłupa szyjnego,
• silny ból kręgosłupa lędźwiowego,
• osłabioną siłę mięśniową, niedowłady mięśni,
• zaburzenia zwieraczy pęcherza moczowego i/lub odbytu.

Objawy dyskopatii mogą postępować powoli, ale i narastać szybko oraz gwałtownie. Tak dzieje się na przykład, gdy dojdzie do wypadnięcia jądra miażdżystego do kanału kręgowego i uciskania korzeni nerwowych.

Diagnostyka dyskopatii kręgosłupa opiera się na badaniu fizykalnym oraz analizie badań obrazowych, zwykle zdjęcia rentgenowskiego (RTG kręgosłupa), rzadziej tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego kręgosłupa. W przypadku zaburzeń czucia i osłabienia mięśni zleca się również badanie EMG. Dyskopatię leczą lekarze rehabilitacji medycznej, neurolodzy, ortopedzi i neurochirurdzy.

Najczęściej leczenie dyskopatii ma charakter objawowy. Stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe: maści, plastry czy tabletki oraz zmniejszające napięcie mięśni przykręgosłupowych, co łagodzi dolegliwości bólowe (leki miorelaksacyjne). Pomocna jest również rehabilitacja, głównie kinezyterapia i fizjoterapia, ćwiczenia ruchowe i zabiegi.

W sytuacji, gdy objawy dyskopatii zagrażają życiu, nawroty epizodów bólowych czy nasilone objawy neurologiczne dyskopatii szyjnej oraz dyskopatii lędźwiowej są częste i dotkliwe, a dotychczasowe leczenie nie przynosi efektów, przeprowadza się operacje chirurgiczne, takie jak:

• odbarczenie ucisku na korzeń nerwowy (mikrodiscektomia),
• usunięcie fragmentu kości lub krążka międzykręgowego w celu zwiększenia przestrzeni dla korzeni nerwowych (laminektomia),
• usunięcie krążka międzykręgowego (discektomia).

Bardzo ważne jest, aby borykając się z dyskopatią utrzymywać optymalną wagę ciała, przestrzegać zasad racjonalnej diety, być aktywnym fizycznie i oszczędzać kręgosłup, między innymi unikając dźwigania ciężkich przedmiotów.