Grypa to ostra choroba zakaźna układu oddechowego, którą wywołuje wirusy grypy. Jest bardzo zaraźliwa. Szacuje się, że w Polsce sezonowo zapada na nią od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów ludzi.

Wyróżnia się dwa rodzaje grypy. To grypa sezonowa, obejmująca zachorowania występujące corocznie w okresie epidemicznym, wywołane przez typowe wirusy grypy oraz grypa pandemiczna. To zachorowania pojawiające się co kilkanaście lub kilkadziesiąt lat w postaci światowych epidemii, które są wywoływane przez nieznane podtypy lub warianty wirusa.

Najcięższe odmiany grypy wywoływane są przez podtypy A i B wirusa grypy. Podtyp C powoduje infekcje o lekkim przebiegu. Typ A, w zależności od rodzaju białek na powierzchni cząsteczki wirusa, dzieli się na podtypy: hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N). Grypę sezonową najczęściej wywołują wirusy podtypów H1N1 i H3N2, rzadziej wirus grypy B.

Grypa ludzkości towarzyszy od wieków. Po raz pierwszy została opisana przez Hipokratesa. W XVI wieku odnotowano pierwszą pandemię grypy, a najbardziej zjadliwa pandemia nazwana „hiszpanką”, panująca w latach 1918–1919 sprawiła, że zmarło na nią co najmniej 50 milionów. Ostatnia pandemia grypy miała miejsce w latach 2009–2010. Wywołał ją szczep H1N1.

Szczyt zachorowań na grypę ma zwykle miejsce między styczniem a marcem. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez kontakt ze skażoną powierzchnią. To proste, ponieważ osoba chora na grypę mówiąc, kichając czy kaszląc wyrzuca kropelki śliny, które zawierają wirusy. Co ważne zaraża inne osoby nie tylko podczas pojawienia się objawów ostrej choroby, ale także na 2-3 dni przed wystąpieniem objawów grypy oraz około 3-5 dni po ich ustąpieniu.

Okres inkubacji patogenów wynosi od 1 do 4 dni. Wirusy grypy, po wniknięciu do organizmu, atakują komórki nabłonka dróg oddechowych, w których się namnażają. W rezultacie prowadzą do ich zniszczenie, co ułatwia rozwój infekcji bakteryjnych.

Na grypę można chorować wielokrotnie w ciągu całego życia, ponieważ odporność po przechorowaniu nie jest długoletnia, a wirus ulega częstym zmianom (mutacje).

Objawy grypy pojawiają się nagle i są podobne do wielu innych ostrych chorób infekcyjnych. To:

• męczący i suchy kaszel (tzn. bez odpluwania plwociny), który w miarę upływu czasu staje się bardziej produktywny,
• ból gardła,
• wysoka gorączka powyżej 38ºC,
• dreszcze,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• ból głowy,
• ból w klatce piersiowej,
• złe samopoczucie,
• uczucie wyczerpania i ogólnego rozbicia,
• brak łaknienia,
• nudności, wymioty.

U niemowląt i małych dzieci, u których gorączka narasta bardzo gwałtownie, mogą pojawić się majaczenia, drgawki, a także biegunka i wymioty, co jest wskazaniem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej.

Nawet u połowy chorych zakażenie wirusem grypy może przebiegać bezobjawowo. U pozostałych chorych, jeśli nie dojdzie do powikłań, choroba trwa około tygodnia, choć kaszel i złe samopoczucie mogą utrzymywać się ponad dwa tygodnie. W tym czasie należy skupić się na łagodzeniu objawów poprzez przyjmowanie leków przeciwgrypowych, przeciwbólowych czy przeciwgorączkowych oraz preparatów naturalnych. W czasie leczenia grypy zaleca się pozostanie w domu.

Zwykle zachorowanie na grypę wywołuje obłożną chorobę, ale u zdrowych osób rzadko dochodzi do poważnych powikłań. Niestety w grupie ryzyka, którą stanowią dzieci, osoby starsze i obciążone poważnymi chorobami może pojawić się zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, powikłania neurologiczne, a także zaostrzenie istniejących chorób przewlekłych. Dla niektórych osób, szczególnie z przewlekłymi chorobami serca, płuc czy cukrzycą, grypa może stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania grypie są profilaktyczne szczepienia ochronne. Wirusy grypy są bardzo różnorodne i łatwo ulegają mutacji tworząc nowe odmiany. To dlatego co roku, na podstawie zaleceń WHO, produkowane są nowe szczepionki, które są zalecane osobom z grup ryzyka oraz grup zawodowych w sposób szczególny narażonych na kontakt z wirusem.

W Polsce dostępne są szczepionki inaktywowane zawierające cząstki wirusa grypy (typu „split”) lub powierzchniowe białka wirusa grypy (typu „subunit”) oraz żywa szczepionka donosowa.

Aby zapobiegać grypie, należy prowadzić zdrowy tryby życia, wspierać odporność, dbać o higienę, a w sezonie grypowym unikać skupisk ludzkich.