Grypa żołądkowa, inaczej grypa jelitowa lub jelitówka, to wirusowe zapalenie żołądka i jelit. Za chorobę odpowiadają wirusy, które charakteryzują się bardzo dużą zakaźnością. To dlatego bardzo szybko dochodzi do rozprzestrzeniania się zakażenia na inne osoby.

Przyczyną infekcji jest zwykle zakażenie rotawirusami, rzadziej adenowirusami, do którego dochodzi najczęściej:

• drogą pokarmową, ściślej mówiąc fekalno-oralną, ponieważ wirus wydalany jest z kałem. Aby się nim zarazić, wystarczy niedokładnie umyć ręce, zwłaszcza przed jedzeniem,
• drogą kropelkową,
• przez odzież. To dlatego po przyjściu do domu należy zmieniać ubrania.

Objawy jelitówki pojawiają się po kilku dniach od zakażenia drobnoustrojami: od 1 do 3 dni w przypadku rotawirusów i nawet 7 dni w przypadku adenowirusów. Od rodzaju drobnoustroju, które wywołały infekcję, zależy również czas trwania choroby.

W sytuacji, gdy przyczyną grypy jelitowej są rotawirusy, choroba ustępuje w ciągu 1–2 dni. Gdy winne są adenowirusy, jelitówka może trwać nawet 2 tygodnie. To, ile trwa grypa żołądkowa, w dużej mierze zależy również od ogólnej kondycji organizmu i układu odpornościowego.

Wirus jelitówki wydalany jest z kałem. W tym kontekście bardzo ważne jest, by pamiętać, że osoba chora na jelitówkę zaraża nie tylko na kilka dni przed wystąpieniem pierwszych objawów oraz w trakcie trwania choroby, ale i kilka lub nawet kilkanaście dni po ustąpieniu dolegliwości.

Choroba atakuje głównie jesienią. Pacjenci zarażają się od osoby chorej lub takiej, u której zakażenie przebiega bezobjawowo. Początek grypy jelitowej jest zwykle nagły. Pojawia się:

• gorączka, czasem bardzo wysoka, ponad 39 stopni Celsjusza,
• wodnista, obfita biegunka, która może ona prowadzić do odwodnienia i wystąpienia zaburzeń elektrolitowych,
• wymioty,
• osłabienie,
• kłujący ból brzucha.

Szczególnie niebezpieczne są zaburzenia gospodarki elektrolitowej. Zmiany zawartości potasu i sodu we krwi mogą prowadzić do groźnych zaburzeń rytmu serca oraz obrzęku mózgu.

U pacjentów może wystąpić grypa żołądkowa bez biegunki i wymiotów, jednak w takiej sytuacji należy sprawdzić, czy za pogorszone samopoczucie nie odpowiadają inne choroby.

Nie istnieje skuteczny lek na grypę jelitową, stąd terapia ma charakter wyłącznie objawowy. Prowadzi się ją zwykle w domu, w szczególnych przypadkach w szpitalu. Zależy to od przebiegu infekcji i stopnia nawodnienia organizmu. Wskazaniem do hospitalizacji jest ciężkie odwodnienie i zaburzenia gospodarki elektrolitowej. Leczenie grypy żołądkowej w szpitalu może być także niezbędne w przypadku małych dzieci i osób z obciążającymi chorobami przewlekłymi.

Leczenie jelitówki polega na łagodzeniu objawów: biegunki, gorączki, ale także na zapobieganiu odwodnieniu i zaburzeniom w obrębie elektrolitów krwi. Co jest ważne? Kluczowe jest nawadnianie. Sprawdza się niegazowana woda mineralna oraz herbata. Słodkie soki nasilają biegunkę. Ważne jest także stosowanie diety lekkostrawnej (ważne, by potrawy były przygotowany zgodnie z zasadami higieny).

Można także stosować leki przeciwgorączkowe oraz probiotyki i smektyny. Gdy istnieje podejrzenie lub potwierdzenie nieżytu żołądkowo-jelitowego o podłożu bakteryjnym, stosuje się antybiotykoterapię.

Na dolegliwości pomogą także domowe sposoby na grypę żołądkową, takie jak picie naparu z rumianku czy mięty, a także stosowanie ciepłych okładów na brzuch. Bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej zarówno przez osobę chorą, jak i domowników.

Przy grypie żołądkowej nie stosuje się:

• leków przeciwwirusowych,
• leków zapierających,
• węgla aktywowanego,
• leków przeciwbiegunkowych, ponieważ przedłużają obecność patogenów w organizmie.

Grypa żołądkowa jest chorobą powszechną i pospolitą, jednak nie wolno jej lekceważyć. Wprawdzie w większości przypadków infekcja przebiega łagodnie bądź bezobjawowo, niestety w niektórych przypadkach może wiązać się z różnymi powikłaniami, a nawet prowadzić do śmierci. Bardzo ważne jest, by obserwować pacjenta i reagować, gdy dojdzie do odwodnienia i znacznego pogorszenia stanu zdrowia.

Jelitówce u małych dzieci warto zapobiegać, podając szczepienie przeciwko rotawirusom.