Każda kobieta w wieku rozrodczym powinna regularnie, przynajmniej raz w roku, odwiedzić lekarza ginekologa, by wykonać badania profilaktyczne. Ginekolog to specjalista w dziedzinie ginekologii, dziale medycyny, w centrum zainteresowania którego znajduje się profilaktyka i leczenie chorób układu płciowego kobiety. Badania ginekologiczne to absolutna konieczność.

Jakie badania ginekologiczne powinna zrobić każda kobieta? Podstawowy pakiet diagnostyczny obejmuje:

• badanie ginekologiczne,
• cytologię,
• USG dopochwowe,
• badanie piersi.

Badanie ginekologiczne służy ocenie narządu rodnego, jego budowy oraz położenia, ale i pozwala wykryć nieprawidłowości w ich obrębie. Rutynowo lekarz bada pacjentkę dopochwowo (per vaginam), a w szczególnych przypadkach przeprowadza badanie przez odbyt (per rectum). Ponadto ginekolog wykonuje badanie dwuręczne. W tym celu wsuwa dwa palce do pochwy i uciska podbrzusze, sprawdzając rozmiary i ruchomość macicy oraz przydatków. Badania wykonywane są przez ginekologa podczas wizyty w gabinecie, w specjalnym fotelu ginekologicznym.

Badanie ginekologiczne, w ramach profilaktyki, należy wykonywać przynajmniej raz na rok. Zalecenie to dotyczy dziewcząt i kobiet w wieku rozrodczym (po rozpoczęciu miesiączkowania lub z powodu jego braku). To ważne, ponieważ badania pozwalają na rozpoznanie:

• chorób i zaburzeń,
• wad rozwojowych pochwy, macicy czy sromu,
• zewnętrznych i wewnętrznych zmian w obrębie narządów płciowych, takich jak brodawki płciowe (kłykciny kończyste), nadżerka, mięśniaki, torbiele, zrosty czy malformacje macicy.

Cytologia to podstawowe badanie profilaktyczne w kierunku raka szyjki macicy. Polega ono na pobraniu komórek nabłonkowych z szyjki macicy i ocenie mikroskopowej materiału. Celem badania jest rozpoznanie stanów przednowotworowych lub raka inwazyjnego szyjki macicy. O tym, jak często pobierać wymaz, decyduje ginekolog. Dobrym pomysłem jest wykonywanie badania co rok, podczas rutynowej wizyty kontrolnej.

Badanie ginekologiczne USG wykonywane jest dopochwowo, ale również przez odbyt lub powłoki brzuszne. To nieinwazyjne badanie pozwala na ocenę struktur wewnętrznych narządu rodnego (macicy, jajników), a także ich pomiar oraz diagnostykę zmian.

Badanie piersi przeprowadza się w celu wykrycia ewentualnych zmian w piersiach. Bardzo ważne jest, by raz na jakiś czas wykonać USG piersi. To bezbolesne, nieinwazyjne badanie wykorzystujące ultradźwięki. Stosuje się je w profilaktyce i diagnostyce raka piersi. W niektórych przypadkach konieczna jest mammografia. To badanie piersi z pomocą promieniowania rentgenowskiego, szczególnie skuteczne i ważne u pań dojrzałych.

W niektórych okolicznościach medycznych ginekolog zleca wykonanie badań laboratoryjnych. Nie musi wykonywać ich każda kobieta. Wskazaniem są niepokojące objawy bądź podejrzenie nieprawidłowości. Dodatkowe badania ginekologiczne to na przykład:

• posiew z kanału szyjki macicy, posiew z pochwy. Badania są niezbędne w ocenie zakażeń bakteryjnych i grzybiczych,
• badanie poziomu markerów nowotworowych. Badanie umożliwia wczesną diagnostykę raka,
• badania hormonalne. Są to badania laboratoryjne, pozwalające ocenić poziom poszczególnych hormonów we krwi, takich jak: estradiol, FSH, prolaktyna, LH, progesteron czy testosteron.

Niekiedy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, które są inwazyjne. To na przykład:

• kolposkopia, badanie z użyciem aparatu optycznego zwanego kolposkopem. Służy ono weryfikacji nieprawidłowych wyników cytologii,
• histerosalpingografia. To badanie oceniające drożność jajowodów. Polega na wykonaniu zdjęć rentgenowskich, po uprzednim podaniu kontrastu,
• laparoskopia, która służy ocenie stanu narządów wewnętrznych, pozwala również na wykonanie zabiegu leczniczego,
• histeroskopia. To ogólne badanie wewnętrznych ścian macicy. Przeprowadza się je w znieczuleniu,
• biopsja mammotomiczna. To rodzaj biopsji gruboigłowej, który polega na pobraniu wycinka guza w celu oceny jego złośliwości.

W szczególnej sytuacji są kobiety w ciąży. Warto pamiętać, że przyszłe mamy powinny odwiedzać ginekologa zdecydowanie częściej niż raz do roku, bo raz w miesiącu czy co dwa tygodnie. W tym okresie lekarz prowadzący nie tylko bada ciężarną, ale i zleca jej wiele badań laboratoryjnych i obrazowych. To pozwala wykluczyć nieprawidłowości, a gdy te się pojawią, szybko wdrożyć skuteczne leczenie. O tym, jakie badania ginekologiczne powinna zrobić każda kobieta w ciąży, decyduje ginekolog.