Przepuklina brzuszna to przemieszczenie narządu lub jego części poza prawidłowe położenie w jamie brzusznej przez otwór w ścianie brzucha, czyli wrota przepukliny. Co znajduje się w jej wnętrzu? Poza jamę brzuszną wysuwa się fragment otrzewnej. W tak powstałym worku przepuklinowym może się znaleźć zarówno tkanka tłuszczowa, jak i jelito grube, pęcherz moczowy, jelito cienkie czy wyrostek robaczkowy.

Jak wygląda przepuklina brzuszna? Najczęściej na ciele widoczny jest miękki guz pojawiający się w miejscu występowania przepukliny (okolice pępka, pachwiny, moszny) przy wzmożonym ciśnieniu brzusznym. Odczuwany jest także dyskomfort, ból czy ciągnięcie. Na skórze w okolicy worka przepuklinowego mogą pojawić się zmiany zapalne.

W przypadku przepukliny wewnętrznej może dokuczać ból w klatce piersiowej, zgaga, częste odbijanie, a także kaszel i chrypka, które nie są związane z infekcją.

Przyczyny powstania przepukliny brzusznej są różne. Podstawowym czynnikiem jest osłabienie ściany jamy brzusznej. Przepuklina pojawia się bowiem najczęściej tam, gdzie istnieje ubytek w tzw. powięzi brzusznej, czyli najtwardszym elemencie ściany jamy brzusznej.

Jednym z najbardziej narażonych na pojawienie się patologii obszarów, zwłaszcza u mężczyzn, jest pachwina. W ścianie jamy brzusznej - po każdej stronie - istnieją otwory nazywane pierścieniem pachwinowym głębokim, które są słabsze niż pozostałe fragmenty ściany brzucha.

Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na powstanie przepukliny jest zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej, które powoduje, że jelita z większą siła napierają na ścianę brzucha od wewnątrz. Proces ten obserwuje się w czasie dużego wysiłku – nie tylko dźwigania ciężkich przedmiotów, ale i kichnięcia czy silnego parcia na stolec.

Na powstanie przepukliny brzusznej może mieć wpływ także choroba, która wpływa na zwiększeniem ciśnienia w jamie brzusznej. To na przykład schorzenia jelita grubego, przerost gruczołu krokowego czy choroby płuc przebiegające z nasilonym kaszlem.

W zależności od kryteriów wyróżnia się kilka rodzajów przepuklin brzusznych. Ze względu na miejsce wystąpienia przepukliny wyróżnia się różne przepukliny, takie jak przepuklina pachwinowa, przepuklina udowa, przepuklina pępkowa, przepuklina kresy białej, przepuklina w bliźnie pooperacyjnej (w tym przepuklina okołostomijna) i przepuklina Spiegla. Przepuklina pachwniowa, której zawartość powoduje znaczne wypełnienie worka mosznowego to przepuklina mosznowa, a analogiczna przepuklina u kobiet to przepuklina wargowa.

Biorąc pod uwagę anatomiczną różnicę przebiegu przepukliny w stosunku do kanału pachwinowego i naczyń nadbrzusznych dolnych wyróżnia się przepukliny proste (bezpośrednie) i skośne (pośrednie).

Jeśli część przepukliny udaje się uciskiem odprowadzić z powrotem do wnętrza jamy brzusznej, nazywa się ją przepukliną odprowadzalną. Jeżeli odprowadzenie nie jest możliwe, to przepuklina nieodprowadzalna,

W sytuacji, gdy zawartość worka przepuklinowego zostanie uciśnięta we wrotach przepukliny, może dojść do martwicy zawartości worka przepuklinowego. Taką przepuklinę nazywa się przepukliną uwięźniętą. To niebezpieczna sytuacja wymagająca natychmiastowej interwencji chirurgicznej, ponieważ pojawia się ryzyko poważnych i potencjalnie niebezpiecznych powikłań. Upośledzenie ukrwienia uwięźniętej przepukliny może doprowadzić do martwicy jej zawartości i sepsy, a nawet zgonu.

Nawet jeśli odprowadzenie zawartości przepukliny do wnętrza jamy brzusznej jest możliwe, nie oznacza to jej wyleczenia. Ma to związek z tym, że wrota przepukliny, czyli ubytek w ścianie brzucha, pozostają otwarte. Oznacza to, że zawartość worka przepuklinowego w każdej chwili może się przez nie wydostać. Przepuklina raz powstała nie zniknie samoistnie. Jedynym skutecznym sposobem leczenia jest operacja.

Istnieje wiele metod leczenia operacyjnego przepuklin brzusznych. To:

• operacja klasyczna (operacja otwarta),
• operacja laparoskopowa,
• operacja endoskopowa przedotrzewnowa.

Metody laparoskopowe i endoskopowe leczenia przepuklin brzusznych wykorzystują siatki z tworzywa sztucznego.

Czy każdą przepuklinę trzeba operować? Okazuje się, że nie. Nie jest to konieczne, gdy przepuklina jest bardzo mała i nie daje żadnych objawów. W takiej sytuacji należy ją obserwować. Jedną z metod leczenia zachowawczego jest stosowanie pasa przepuklinowego, który ułatwia rekonwalescencję, a także często zapobiega pogłębianiu się przepukliny. Aby mieć sytuację pod kontrolą, należy pozostawać pod opieką lekarza.