Rwa kulszowa, czyli ischialgia lub zapalenie nerwu kulszowego, to zespół objawów będących skutkiem ucisku nerwów rdzeniowych tworzący nerw kulszowy. To największy nerw obwodowy ciała, unerwiający większą część kończyny dolnej.

Objawem rwy kulszowej jest ból kręgosłupa w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, promieniujący do pośladka oraz tylnej lub tylno-bocznej powierzchni uda, łydki czy stopy. Pacjenci opisują go jako ostry, przenikający, kłujący, a nawet piekący. Dolegliwości mogą być tak silne, że powodują przykurcze mięśni, drętwienie, zaburzenie czucia, mrowienie i problemy z poruszaniem. Rwa kulszowa najczęściej atakuje jedną stronę ciała, choć zdarza się, że dotyczy obydwu kończyn.

Zapalenie korzonków, jak się potocznie nazywa ischialgię, najczęściej pojawia się u osób w średnim wieku i starszych, choć i nie omija ludzi młodych. Przypadłość atakuje nagle. Czas trwania rwy kulszowej jest różny. Ból pleców może ustąpić po kilku dniach, ale również utrzymywać się przez długi czas.

Przyczyną rwy kulszowej może być wiele różnych schorzeń, które prowadzą do tak zwanego konfliktu kręgowo-korzeniowego. Patologie skutkują uciskiem struktur kostnych kręgosłupa na korzenie nerwowe wychodzące z rdzenia kręgowego i tworzące nerw kulszowy. Objawy nasilają się, gdy chory kaszle, kicha lub śmieje się. Ma to związek ze zwiększeniem ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego.

Objawy rwy kulszowej najczęściej wywołuje:

• dyskopatia, czyli zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych,
• zmiany w stawach międzywyrostkowych,
• tak zwane wypadnięcie dysku: uwypuklanie lub wypadanie krążków międzykręgowych,
• choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa: na przykład skrzywienie kręgosłupa,
• stenoza (zwężenie) kanału kręgowego,
• przewianie lub wyziębienie organizmu,
• podnoszenie ciężkich przedmiotów na wyprostowanych nogach ze skrętem tułowia,
• miejscowe stany zapalne lub ropnie zlokalizowane w okolicy pośladkowej,
• nowotwory rdzenia kręgowego, kanału kręgowego lub tkanek miękkich okolicy lędźwiowo-krzyżowej,
• neuropatia związane z chorobą zakaźną lub cukrzycą,
• ciąża. Wówczas atak wywoływany jest przez ucisk płodu na nerw kulszowy.

W rozpoznaniu rwy kulszowej najważniejszy jest wywiad lekarski oraz badanie, podczas którego lekarz obserwuje:

• ból nogi, który manifestuje się w czasie jej biernego unoszenia (objaw Laseque’a),
• ból nogi, który pojawia się podczas prostowania kończyny zgiętej w stawie biodrowym i kolanowym (odmiana objawu Laseque’a),
• ból pojawiający się przy przygięciu głowy do klatki piersiowej (objaw Neriego).

W diagnostyce nerwu kulszowego wykorzystuje się także badania obrazowe, takie jak:

• badanie RTG kręgosłupa lędźwiowego. Na zdjęciu widać zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
• tomografia komputerowa,
• rezonans magnetyczny, który zleca się w przypadku podejrzenia nowotworu uciskającego lub naciekającego nerw kulszowy.

Sposób leczenia rwy kulszowej jest uzależniony od nasilenia dolegliwości bólowych oraz przyczyny zaburzenia. Najpierw wdraża się metody zachowawcze. Kluczowe jest stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i zmniejszających napięcie mięśni.

Podczas ataku pomogą również domowe sposoby na rwę kulszową (także rwę kulszową w ciąży), takie jak przykładanie ciepłych lub zimnych okładów na okolicę lędźwiowo-krzyżową. Podczas ataku rwy kulszowej bardzo ważny jest odpoczynek i odciążanie nerwu kulszowego. Na co zwrócić uwagę? Należy kłaść się na płaskim i twardym podłożu, na plecach, z uniesionymi nogami, zgiętymi pod kątem prostym. Warto także sięgać po maści na rwę kulszową, które zawierają niesteroidowe leki przeciwzapalne. Niektóre działają również rozgrzewająco.

Ważnym elementem terapii jest rehabilitacja i fizykoterapia. Celem ćwiczeń jest wzmacnianie mięśni, zapobieganie przykurczom, zabezpieczenie i mobilizacja kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, a co za tym idzie – usprawnienie pacjenta. Pomagają również masaże wykonywane przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę. Zabieg łagodzi ból, zmniejsza ucisk i rozluźnia plecy. Wskazane są też takie zabiegi jak: pole magnetyczne, laseroterapia, ultradźwięki czy krioterapia.

W przypadku silnych dolegliwości bólowych podaje się zastrzyki domięśniowe. Niekiedy konieczne jest noszenie usztywniającego gorsetu lędźwiowo-krzyżowego. Jeżeli wystąpi paraliż lub ataki rwy kulszowej często nawracają, konieczna może być operacja polegająca na usunięciu zwyrodniałego krążka międzykręgowego.

Terapię zapalenia korzonków można rozpocząć w domu, jeśli jednak ból nie mija po upływie doby, należy zgłosić się do lekarza. Problemu zdecydowanie nie należy lekceważyć.