Szukając przyczyn skazy białkowej wskazuje się na rolę czynników genetycznych (występowanie schorzeń o podłożu alergicznym w najbliższej rodzinie) oraz środowiskowych.

Ponieważ skazę białkową najczęściej obserwuje się u niemowląt, powiązano ją z niedojrzałością układu odpornościowego, który może nadmiernie i nieprawidłowo reagować na kontakt z niektórymi składnikami pokarmów. W takiej sytuacji pojawiają się objawy kliniczne alergii, na co wpływają przeciwciała klasy IgE. Te powstają w dużej ilości po kontakcie z alergenem i prowokują uwalnianie mediatorów stanu zapalnego.

Skaza białkowa to nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na białka zawarte w mleku krowim oraz jego przetworach. Warto wiedzieć, że zawiera ono ponad 20 różnych białek, z których każde może być przyczyną nadwrażliwości układu immunologicznego.

Objawy skazy białkowej, jak i innych alergii pokarmowych, wynikają z nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na jakiś produkt, w tym wypadku białko mleka krowiego. Symptomy zwykle ograniczają się do układu pokarmowego i oddechowego, a także skóry. Najczęściej pojawia się:

• ból brzucha, nudności, wymioty, zaparcia, biegunki, a także kolki,
• duszność, szybki oddech, łzawienie i zaczerwienienie oczu, kichanie, nieżyt nosa, przewlekły kaszel,
• zmiany skórne podobne do występujących w atopowym zapaleniu skóry (AZS). U niemowląt te pojawiają się na policzkach (wyglądają jak rumieńce), zaś u starszych dzieci również na rękach, nogach i tułowiu. Skóra zwykle jest zaczerwieniona, sucha, łuszczy się i swędzi. Typowe zmiany to pokrzywka i wysypka grudkowo-krostkowa.

Skaza białkowa może także powodować cięższe objawy, takie jak obrzęk naczynioruchowy (nagły obrzęk skóry i tkanki podskórnej spowodowany działaniem czynników wywołujących reakcję alergiczną), utrata przytomności czy wstrząs anafilaktyczny.

Objawy alergii na białka dzieli się na natychmiastowe (pojawiają się do 2 godzin od spożycia alergenu) lub opóźnione (występują do 48h od ekspozycji, a nawet do tygodnia), co znacznie utrudnia diagnostykę.

Ponieważ charakterystyczne objawy skazy białkowej nie są typowe wyłącznie dla tej alergii czy choroby, w rozpoznaniu najważniejszy jest wywiad lekarski oraz wykluczenie takich przyczyn dolegliwości jak zaburzenia enzymatyczne (np. nietolerancja laktozy) czy infekcje przewodu pokarmowego.

Kolejny krok w diagnostyce skazy białkowej to testy eliminacji i prowokacji. Polegają one na kilkunastodniowym (zwykle 10-14) wyłączeniu z diety dziecka mleka krowiego i obserwacji, czy objawy ustępują. Gdy symptomy mijają, ale wracają po ponownym wprowadzeniu mleka, rozpoznaje się skazę białkową.

Badaniem uzupełniającym diagnostykę skazy białkowej jest oznaczenie poziomu antygenów swoistych przeciwciał klasy IgE na białka mleka krowiego.

Jak leczyć skazę białkową? Największą rolę odgrywa dieta eliminacyjna, czyli wykluczenie mleka krowiego z jadłospisu, często również ograniczenie spożycia przetworów mlecznych (jogurtów czy serów). W przypadku dzieci karmionych piersią - z mleka muszą rezygnować ich mamy.

Niemowlętom ze skazą białkową, które są karmione mlekiem modyfikowanym, należy podawać mieszanki mleczne. U dzieci z łagodną i umiarkowaną postacią alergii są to mieszanki o wysokim stopniu hydrolizy (tzw. hydrolizaty białka). U dzieci bez poprawy stanu klinicznego po tego typu mieszankach, a także u pacjentów z ciężką postacią alergii, niedoborami masy ciała, po anafilaksji czy z ciężkim AZS włącza się mieszanki elementarne (aminokwasowe). Nie zaleca się zastępowania pokarmu matki napojem roślinnym lub mleka modyfikowanego mlekiem kozim ze względu na możliwe reakcje krzyżowe.

W przypadku alergii na białka mleka krowiego czasem włącza się leki przeciwhistaminowe. W cięższych postaciach, takich jak na przykład eozynofilowe zapalenie przełyku, konieczne bywa stosowanie sterydów systemowych. Bardzo ważna jest także pielęgnacja skóry. Należy ją natłuszczać i nawilżać za pomocą specjalnych preparatów dla skóry atopowej (emolientów).

Nieleczona skaza białkowa może prowadzić do rozwoju refluksu żołądkowo-przełykowego, przewlekłej niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza, zaburzeń wchłaniania składników pokarmowych czy niedoboru masy ciała. Nie wolno jej lekceważyć. Dobra wiadomość jest taka, że w większości przypadków choroba ustępujące (mija po 2. roku życia).