Stłuszczenie wątroby ma różne oblicza. Wyróżnia się bowiem alkoholowe stłuszczenie wątroby oraz niealkoholowe stłuszczenie wątroby (to niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby - NAFLD). W trzecim trymestrze ciąży lub bezpośrednio po porodzie może pojawić się także ostre stłuszczenie wątroby ciężarnych.

W przypadku alkoholowego stłuszczenia wątroby przyczyna jest oczywista. Do zaburzeń prowadzi nadużywanie napojów alkoholowych. A w przypadku NAFLD?

Na stłuszczenie wątroby narażone są osoby z nadwagą i otyłością, chorujące na cukrzycę, zwłaszcza cukrzycę typu 2, a także zmagające się z zaburzeniami gospodarki lipidowej (dyslipidemia), insulinoopornością czy zaburzeniami hormonalnymi. Gromadzenie się tłuszczów w wątrobie jest głównie konsekwencją nadmiernej kumulacji triglicerydów we krwi. Wątroba nie jest w stanie efektywnie syntetyzować napływających do niej kwasów tłuszczowych, więc magazynuje ich nadmiar.

Stłuszczenie wątroby, zarówno alkoholowe, jak i niealkoholowe, najczęściej przebiega bezobjawowo. Bywa, że pojawia się osłabienie i zmęczenie, a także złe samopoczucie. Niekiedy obserwuje się spadek apetytu, występują nudności i wymioty.

Możliwe jest powiększenie wątroby (hepatomegalia). Gdy wskutek zaawansowanego stłuszczenia wątroby narząd znacznie się powiększa, z prawej strony brzucha pod żebrami pojawia się dyskomfort i ból. Czasami otłuszczona wątroba może być wyczuwalna przy dotyku. Rzadko obserwuje się powiększenie śledziony (splenomegalia). W przypadku alkoholowego zapalenia wątroby możliwe są także zmiany skórne w postaci żółtaczki.

Stłuszczenie wątroby najczęściej obserwuje się w badaniach obrazowych jamy brzusznej, na patologię wskazują również wyniki badań laboratoryjnych. Nagromadzenie się kropli tłuszczu w obrębie narządu można rozpoznać podczas badania USG. We krwi oznacza się próby wątrobowe, których nieprawidłowe wyniki wskazują na uszkodzenie komórek wątrobowych.

Jakie badania krwi na stłuszczenie wątroby warto wykonać? Czynnościowymi testami wątrobowymi są: transaminaza alaninowa (ALT) i asparaginianowa (AST), fosfataza zasadowa, bilirubina, albuminy i wskaźnik INR (international normalized ratio).

Przy podejrzeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby działania skupiają się na ustaleniu przyczyny patologii. W tym celu wykonuje się dodatkowe badania krwi pod kątem cukrzycy, zaburzeń lipidowych czy wirusowego zapalenia wątroby. Duże znaczenie ma wywiad lekarski oraz badanie fizykalne.

Biopsja wątroby, ponieważ jest badaniem inwazyjnym, wykonywana jest rzadko, w przypadku gdy rozpoznanie jest niejasne lub pada podejrzenie rozległego uszkodzenia organu czy zaawansowanej czy poważnej choroby (np. rak wątroby).

Stłuszczenie wątroby może mieć poważne konsekwencje. Nagromadzone w komórkach wątrobowych kropelki tłuszczu mogą sprawić, że w obrębie organu rozwinie się przewlekły stan zapalny, może dojść do włóknienia wątroby, które prowadzi do marskości, a w konsekwencji do niewydolności wątroby. Dobra wiadomość jest taka, że można temu zapobiec. Jak odwrócić stłuszczenie wątroby?

W przypadku alkoholowego stłuszczenia wątroby najważniejsze znaczenie ma zaprzestanie przyjmowania alkoholu. W leczeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby podstawą jest zmiana stylu życia i odżywiania.

Jak odtłuścić wątrobę? Kluczowa jest regularna, umiarkowana aktywność fizyczna. Najlepsze są spacery, także z kijkami, bieganie, pływanie czy jeżdżenie na rowerze. To pozwala nie tylko utrzymać ciało w formie, ale i pozbyć się zbędnych kilogramów, które szkodzą zdrowiu.

W codziennym jadłospisie należy ograniczyć produkty cukiernicze i tłuszcze, zwłaszcza zwierzęce. W diecie powinny dominować warzywa i owoce (obowiązkowo 5 porcji dziennie), a obecne w niej tłuszcze powinny pochodzić z roślin, ryb i orzechów.

A leki na wątrobę? Bardzo ważne jest prawidłowe leczenie chorób będących przyczyną stłuszczenia, na przykład cukrzycy, hiperlipidemii czy otyłości. W terapii zaleca się również wspomagające leczenie farmakologiczne pentoksyfiliną i pioglitazonem, a także witaminą E. Jeśli chodzi o leki ziołowe na stłuszczenie wątroby, najlepszym środkiem jest sylimaryna. To wyciąg z ostropestu plamistego, który ma działanie detoksykujące i ochronne na komórki wątroby, działa też odtruwająco.