Zarówno testy ciążowe wykonywane w laboratorium, jak i w domu, działają na takiej samej zasadzie: wykrywają obecność gonadotropiny kosmówkowej, czyli hCG. To hormon produkowany przez zarodek, a później przez łożysko. Gdy test ciążowy stwierdzi hCG, świadczy to o zagnieżdżeniu się jaja płodowego w błonie śluzowej macicy. Z bardzo dużym prawdopodobieństwem oznacza to ciążę.

Jaki zrobić test ciążowy? Istnieją ich trzy rodzaje. To:

• domowy test ciążowy,
• laboratoryjny test moczu,
• laboratoryjny test krwi.

Laboratoryjny test moczu bądź krwi można wykonać w każdym laboratorium. Wystarczy przyjść na pobranie krwi bądź przynieść próbkę moczu. Resztą zajmą się profesjonaliści.

Domowe testy ciążowe, które można kupić w aptece, wykonuje się samodzielnie. Można zdecydować się na:

• test ciążowy płytkowy, inaczej kasetkowy (krople moczu nanosi się na płytkę testu za pomocą pipety),
• test ciążowy paskowy (test zanurza się w pojemniku z zebranym moczem),
• test strumieniowy (test umieszczany jest bezpośrednio pod strumieniem moczu).

Domowe testy ciążowe, w zależności od producenta mogą się od siebie różnić, dlatego przed użyciem należy się zapoznać się z instrukcją. Warto pamiętać, że najwyższe stężenie hormonu hCG w moczu występuje rano, dlatego wykonywanie domowych testów ciążowych zaleca się właśnie w godzinach porannych.

Jak odczytać test ciążowy? Pojawienie się dwóch pasków oznacza ciążę, jeden pasek to wynik negatywny (oznacza brak ciąży) lub zbyt wczesne wykonanie testu. Możliwe jest również otrzymanie błędnego wyniku. Dzieje się tak, gdy w okienku wyniku testu tradycyjnego nie pojawi się żadna linia lub pojawia się tylko jedna linia w obszarze (T).

Gonadotropina kosmówkowa, którą w przypadku ciąży wykrywają testy, wydziela się dopiero po zagnieżdżeniu zapłodnionej komórki jajowej w macicy. Ponieważ do zagnieżdżenia trofoblastu dochodzi w 7 dniu od zapłodnienia, dopiero wówczas poziom hCG zaczyna rosnąć.

Oznacza to, że wykonywanie testu ciążowego wcześniej niż około 10 dni po możliwym zapłodnieniu nie ma sensu - może dać nieprawdziwy wynik. Podkreśla się jednak, że test najbezpieczniej jest zrobić dopiero w pierwszym dniu spodziewanej miesiączki.

Warto jednak pamiętać, że termin przeprowadzenia testu zależy również od jego czułości. Im niższe stężenie hormonu wykrywa test, tym szybciej można go zrobić i uzyskać prawdopodobny wynik.

Testy ciążowe różnią się między sobą nie tylko sposobem działania, ale i czułością na gonadotropinę kosmówkową. To dlatego mogą być zróżnicowane pod względem skuteczności (szczególnie we wczesnym stadium ciąży). Szacuje się, że ich wiarygodność wynosi 95-99 procent, w zależności od czułości testu i poprawności jego wykonania.

Najczulszy test ciążowy (czułość mniejsza niż 500 IU/l) dodatni wynik może wskazać już 10 dni po zapłodnieniu. Testy o czułości 500-800 IU/l wynik dodatni wskazują 14 dni od momentu zapłodnienia (można się go spodziewać w momencie spodziewanej miesiączki), zaś testy posiadające czułość powyżej 800 IU/l wynik dodatni pokażą po 3 tygodniach, to jest tydzień po planowanej miesiączce.

Bardziej wiarygodne od domowych testów ciążowych są testy laboratoryjne. Badanie z moczu jest w stanie wykryć ciążę około 10 dni po zapłodnieniu. Test z krwi - już 7 dni po zapłodnieniu.

Badanie z krwi ocenia poziom gonadotropiny kosmówkowej w badanej próbce (jakościowy oraz ilościowy). Test jakościowy sprawdza stężenie hCG we krwi. Gdy przekracza 25 mIU/ml, wskazuje na ciążę. Poziom hCG poniżej 5 mIU/ml uznawany jest jako wynik negatywny (brak ciąży). Test ilościowy ocenia ilość hormonu we krwi. Na podstawie wyniku można ocenić wiek ciąży. Ma to związek z tym, że najwyższe wartości hCG osiąga około 10. tygodnia ciąży, następnie jego poziom obniża się stopniowo do 16. tygodnia ciąży, gdy łożysko przejmuje funkcję ciałka żółtego.

Kiedy po zrobieniu testu ciążowego iść do lekarza? Na pewno w sytuacji, gdy badanie wskazało ciążę, czyli po uzyskaniu wyniku pozytywnego. W takiej sytuacji należy mieć na uwadze, że podczas badania ultrasonograficznego (USG) pęcherzyk ciążowy w macicy jest widoczny dopiero wtedy, gdy stężenie beta hCG jest na poziomie minimum 1000–1200 mIU/ml (w 5.– 6. tygodniu ciąży). U zdrowych kobiet pierwsza wizyta ciążowa powinna się zatem odbyć dopiero między 6. a 9. tygodniem ciąży.

Gdy wynik testu jest negatywny, a miesiączka się nie pojawia, po kilku dniach zaleca się wykonanie kolejnego testu ciążowego lub przeprowadzenie badania laboratoryjnego z krwi lub moczu.