Trądzik to choroba skóry, którą wywołuje zakażenie mieszków włosowych oraz gruczołów łojowych. Pojawia się wskutek nadmiernego wydzielania sebum, co prowadzi do zamykania porów skóry. Konsekwencją jest zakażenie bakteryjne, najczęściej wywołane przez Propionibacterium acnes. W powstawaniu zmian chorobowych istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne.

Wykwitem pierwotnym w trądziku jest zaskórnik. Wyróżnia się dwa typy zmian: otwarte i zamknięte. Typowe jest również pojawianie się grudek, krost, guzków i torbieli ropnych umiejscowionych w okolicach łojotokowych, głównie na twarzy i plecach. Klasyczne „pryszcze” trądzikowe posiadają w swoim wnętrzu ropę (biały, gęsty płyn).

Objawy trądziku zależą od rodzaju choroby. Zdarza się, że zmiany nie są szczególnie dotkliwe, a i można je opanować. Bywa jednak, że nie tylko pojawiają się w różnych miejscach, nie tylko na twarzy, są przy tym szpecące i bardzo dokuczliwe, ale i trudno je zlikwidować.

Istnieje wiele rodzajów choroby. Najczęstsze odmiany trądziku to:

• trądzik młodzieńczy,
• trądzik zaskórnikowy,
• trądzik różowaty,
• trądzik ropowiczy,
• trądzik skupiony.

Trądzik młodzieńczy (acne juvenilis) pojawia się zwykle w czasie dojrzewania. To najczęstsza dermatoza wieku młodzieńczego. Najważniejszą rolę w powstawaniu wykwitów skórnych pełnią androgeny, które prowokują aktywność gruczołów łojowych. To prowadzi do pojawiania się zaskórników i zmian grudkowo-krostkowych w okolicach łojotokowych, najczęściej na twarzy, plecach i klatce piersiowej.

Trądzik zaskórnikowy (acne comedonica) ma charakter niezapalny. To łagodna postać trądziku pospolitego. Głównym objawem choroby są zaskórniki, nazywane również wągrami. Przyczyny problemu to nadprodukcja łoju i zmiany hormonalne oraz rogowacenie warstwy rogowej skóry. Trądzik umiejscawia się głównie na twarzy, rzadziej na plecach. Pojawia się zwykle w okresie pokwitania.

Trądzik różowaty pojawia się wyłącznie na twarzy. Ta odmiana choroby cechuje się nie tylko krostkami i zaskórnikami, ale i rumieniem. Jego intensywność nasila się wskutek zmian temperatury czy zaistnienia sytuacji stresowej. Trądzik różowaty najczęściej dotyka kobiety, zwłaszcza w okresie menopauzy. Ma to związek z tym, że jego podstawową przyczyną są zaburzenia hormonalne.

Trądzik ropowiczy (acne phlegmonosa) to odmiana choroby, objawem której są nie tylko zaskórniki, krosty i grudki, ale i torbiele ropne, będące następstwem stanu zapalnego i ucisku. Gojenie zmian następuje z pozostawieniem blizn.

Trądzik skupiony (acne conglobata) jest domeną mężczyzn. Jego cechą charakterystyczną jest to, że obok zmian typowych pojawiają się torbiele ropne i głębokie nacieki, a po wygojeniu wykwitów na skórze pozostają duże, nierówne blizny. Zmiany skórne pojawiają się nie tylko na twarzy i plecach, ale również w okolicy pachwin i pośladków czy pod pachami.

W zależności od przewagi poszczególnych wykwitów można wyodrębnić także postać:

• guzkowo-torbielowatą trądziku (acne nodulo-cystica),
• odwróconą (acne inversa), zajmującą nietypowe okolice: pachowe, pachwinowe, pośladki,
• trądzik grudkowo-krostkowy (acne papulopustulosa), który cechuje się tym, że poza zaskórnikami pojawiają się wykwity zapalne w postaci czerwonych grudek i krostek średnicy kilku milimetrów,
• trądzik bliznowcowy (acne keloidea), który charakteryzuje się powstawaniem przerosłych blizn w obrębie gojących się zmian trądzikowych,
• trądzik o ostrym przebiegu z objawami ogólnymi (acne fulminans). To rzadka odmiana choroby pojawiająca się wyłącznie u młodych mężczyzn.

Oprócz pierwotnych typów trądziku wyróżnia się jeszcze trądzik niemowlęcy, którego przyczyną mogą być hormony, które maluch otrzymał w łonie matki lub z jej mlekiem, ale również alergie, kosmetyki pielęgnacyjne, jak również leki i niewłaściwa dieta matki.

U osób dorosłych diagnozuje się także:

• trądzik zawodowy wywołany chlorem, olejami i dziegciami,
• trądzik polekowy (posterydowy),
• trądzik kosmetyczny spowodowany długotrwałym kontaktem z niektórymi substancjami chemicznymi zawartymi w kosmetykach kolorowych,
• trądzik mechaniczny, który jest wywołany pocieraniem skóry,
• trądzik martwiczy obejmujący zwykle przednią linię włosów.

Leczenie trądziku zależy od rodzaju choroby. W tym celu należy udać się do dermatologa, który oceni zmiany skórne i zaleci dalsze postępowanie. Kluczowa jest farmakoterapia oraz prawidłowa pielęgnacja skóry.

Leczenie trądziku odbywa się poprzez eliminowanie przyczyny, często również regulację gospodarki hormonalnej. Czasem podaje się antybiotyki bądź sterydy, także preparaty przeznaczone do stosowania miejscowego. W zmianach zaskórnikowych i grudkowych zaleca się stosowanie kwasu witaminy A, kwas salicylowy czy cynk. Leczenie trądziku powinno być prowadzone przez lekarza.

Bardzo ważną częścią terapii leczniczej jest odpowiednia pielęgnacja i zabiegi kosmetyczne. Jak sobie radzić z trądzikiem? Kupując kosmetyki, należy wybierać takie, które opracowano do skóry wymagającej i problematycznej. Produkty pielęgnacyjne nie powinny zawierać składników drażniących i zatykających pory. Warto w nich szukać pokrzywy, tymianku, drożdży czy cynku.

Bardzo ważne jest, by skórę twarzy myć delikatnie, stosować łagodne żele do mycia twarzy, również specjalne toniki i kremy na dzień i na noc, a by pozbyć się martwych komórek naskórka, które blokują ujścia gruczołów łojowych, sięgać po peelingi enzymatyczne. Na pojawiające się zmiany skórne warto używać preparatów działających miejscowo (żel, sztyft, aerozol, zawiesina, puder, pasta).

Bardzo ważne jest, by przestrzegać zasad racjonalnej, dobrze zbilansowanej diety oraz pić optymalne ilości wody. Nie należy również drażnić czy wyciskać zmian chorobowych.