Witamina D jest witaminą o bardzo szerokiej aktywności biologicznej. Przede wszystkim wpływa na utrzymywanie homeostazy wapniowo-fosforanowej poprzez oddziaływanie na jelita, nerki i kości. Pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia we krwi oraz właściwego wchłaniania i wykorzystywania wapnia oraz fosforu, a w rezultacie w zachowaniu zdrowych kości, zębów, mięśni i układu odpornościowego. Ma również liczne działania pozaszkieletowe. Umożliwia między innymi optymalne działanie układu nerwowego, mięśniowego i odpornościowego.

U ludzi głównym i najbardziej istotnym źródłem witaminy D jest synteza skórna pod wpływem działania promieni słonecznych. W Polsce może być ona efektywna jedynie w okresie od maja do września, pomiędzy godziną 10:00 a 15:00, gdy chmury nie przysłaniają słońca i gdy odsłonięte są przedramiona i podudzia (brak odzieży i filtrów przeciwsłonecznych). Oznacza to, że przez większość roku synteza skórna nie jest efektywna.

Drugim źródłem witaminy D jest dieta. Ta jednak może pokryć maksymalnie 20% dziennego zapotrzebowania. Gdzie jej szukać?

Witamina D2 znajduje się w drożdżach i grzybach, zaś witamina D3 w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak:

• tłuste ryby morskie, na przykład sardynka, makrela, łosoś,
• olej rybi (tran),
• jaja,
• wątróbka, mięso czerwone i drobiowe, podroby,
• produkty mleczne.

Warto pamiętać, że witamina D jest lepiej wchłaniana w połączeniu z tłuszczem. Niestety pomimo starań, nawet najbardziej urozmaicona dieta nie jest w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Oznacza to, że w przypadku braku dodatkowego źródła witaminy D, jakim jest synteza skórna, nietrudno o jej niedobór i kłopoty ze zdrowiem.

Niedobory witaminy D są bardzo rozpowszechnione i dotyczą od 50 do nawet 80% populacji. Według specjalistów to poważny problem epidemiologiczny. Jego przyczyną jest zwykle obniżona synteza skórna i niedostateczna podaż w diecie.

Hipowitaminozie D sprzyja:

• otyłość,
• przewlekłe choroby wątroby i nerek,
• upośledzone wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego,
• stosowanie niektórych leków (glikokortykosteroidów i leków przeciwdrgawkowych).
• Objawami znacznego deficytu witaminy D3 jest:
• krzywica, osteomalacja i osteoporoza (stąd w farmakoterapii witamina D znajduje zastosowanie głównie w profilaktyce oraz leczeniu tych chorób),
• wzrost ryzyka niskoenergetycznych złamań szkieletu,
• zaburzenia odporności,
• wzrost ryzyka wystąpienia chorób autoimmunologicznych, a także nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy typu 1 i 2 oraz niektórych nowotworów (m.in. raka jelita grubego, piersi, płuc, macicy, gruczołu krokowego oraz szpiczaka mnogiego).

Stopień zaopatrzenia organizmu w witaminę D określa się na podstawie stężenia 25-hydroksy witaminy D (25OHD) w surowicy krwi.

Ponieważ w Polsce, z uwagi na położenie geograficzne, istnieje ograniczona możliwość uzyskania zalecanego stężenia witaminy D3 poprzez syntezę skórną, a uzupełnianie jej dietą jest zwykle nieefektywne, zaleca się uzupełnianie jej niedoborów poprzez suplementację.

Jakie są zalecenia i wytyczne dotyczące suplementacji witaminy D3? Okazuje się, że w okresie od września do kwietnia lub przez cały rok, jeśli nie ma zapewnionej wystarczającej syntezy witaminy D w skórze, witaminę D należy podawać codziennie:

• niemowlętom od pierwszych dni życia do 6. miesiąca życia w dawce 400 j.m. witaminy D,
• niemowlętom pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia od 400 do 600 j.m. witaminy D,
• dzieciom od 1. do 10 roku życia od 600-1000 j. m,
• młodzieży pomiędzy 11. a 18. rokiem życia 800-2000 j.m./dobę,
• dorosłym od 800 do 2000 j.m. na dobę.

Choć szczególne zalecenia dotyczą kobiet planujących ciążę czy ciężarnych, a także karmiących piersią, wcześniaków, najstarszych seniorów oraz dzieci i młodzieży z otyłością, generalnie dawka profilaktyczna witaminy D dla zdrowej osoby bez niedoborów powinna być dopasowana do wieku, wagi, pory roku, trybu życia oraz ekspozycji na słońce. Oznacza to, że przed włączeniem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem.