Typowym objawem zapalenia spojówek jest zaczerwienienie i obrzęk oka. Przekrwienie może być powierzchowne, głębokie oraz mieszane. Ma to związek z tym, że naczynia krwionośne wypełniają się krwią. To dlatego ta choroba okulistyczna bywa nazywana „czerwonym okiem”.

Inne dolegliwości to pieczenie, swędzenie i kłucie w obrębie narządu wzroku oraz łzawienie i światłowstręt. Pojawia się także wydzielina, której charakter zależy od rodzaju zapalenia spojówek. Ta może być:

• wodnista (charakterystyczna dla zapaleń wirusowych i toksycznych),
• ropna (charakterystyczna dla ciężkich zapaleń bakteryjnych),
• śluzowa (typowa dla wiosennego zapalenia spojówek i zaburzeń filmu łzowego),
• śluzowo-ropna (pojawia się przy łagodnych lub umiarkowanych zapaleniach bakteryjnych).

Podstawowe typy zapaleń spojówek to zapalenia o typie infekcyjnym i zapalenia o typie nieinfekcyjnym.

W obrębie zapaleń spojówek o typie infekcyjnym, w zależności od przyczyny wyróżnia się:

• zapalenia bakteryjne wywoływane najczęściej przez bakterie Streptococcus (Streptococcus pyogenes, Streptococcus viridans, Streptococcus pneumoniae), Staphylococcus (Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis), Pasteurella sp., Haemophilus influenzae, Moraxella lacunata, Neisseria gonorrhoeae,
• zapalenia wirusowe wywoływane najczęściej przez adenowirusy, rzadziej przez wirusy Herpes simplex (opryszczkowe zapalenie spojówek),
• zapalenia grzybicze pojawiające się wskutek osłabienia organizmu, antybiotykoterapii lub leczenia sterydami, a także po urazie z wszczepieniem pod uszkodzony nabłonek grzybni,
• zapalenia chlamydiowe wywoływane przez Chlamydia oculogenitalis.

Infekcyjne zapalenie spojówek rozwija się w wyniku zmniejszonej obrony gospodarza i zewnętrznych zanieczyszczeń. Wśród przyczyn zakaźnych najczęstsza jest etiologia wirusowa i bakteryjna.

Zapalenia spojówek o typie nieinfekcyjnym to:

• zapalenia niezakaźne proste (ZSNP), którego przyczyną może być niewyrównana wada refrakcji, zespół suchego oka, przewlekły brak snu, a także czynniki chemiczne, fizyczne bądź mechaniczne,
• zapalenia alergiczne, które występują sezonowo lub całorocznie. To: zapalenie nieżytowe, ostre alergiczne zapalenie spojówek, przewlekłe alergiczne zapalenie spojówek, nieżyt wiosenny, zapalenie pryszczykowe spojówki i rogówki, atopowe zapalenie spojówki i rogówki, olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek,
• zapalenie odczynowe, związane są z działaniem różnych czynników (wysoka temperatura, chlorowana woda, nietolerancja soczewek kontaktowych),
• zapalenie chemiczne wywołana przez dostanie się do oka kwasu lub zasady,
• zapalenia spojówek towarzyszące chorobom ogólnym, na przykład odrze, różyczce, śwince, grypie.

Najczęstszą przyczyną wszystkich ostrych zapaleń spojówek są zapalenia alergiczne. W połowie przypadków ma ono charakter sezonowy.

Dolegliwości związane z zapalenie spojówek zwykle ustępują samoistnie, a choroba nie wymaga leczenia, a jedynie obserwacji.

Zarówno diagnostyką, jak i leczeniem zapalenia spojówek może zająć się zarówno lekarz rodzinny, jak i okulista. Niektóre objawy wymagają jednak kontaktu ze specjalistą chorób oczu.

Na wizytę okulistyczną należy udać się, gdy pojawia się:

• ból oka,
• ból głowy, zwłaszcza po stronie zaczerwienionego oka,
• nasilony światłowstręt,
• zmiana kształtu źrenicy,
• pogorszenie widzenia,
• brak reakcji źrenicy na światło,
• przymglenie rogówki oka,
• a także gdy leczenie zaproponowane przez lekarza rodzinnego jest nieskuteczne oraz gdy objawy utrzymują się bądź nasilają po 1-2 dniach.

Na czym polega terapia? Bakteryjne zapalenie spojówek wymaga zastosowania kropli z antybiotykiem lub sulfonamidami. Leczenie alergicznego zapalenia spojówek polega na usunięciu czynnika alergizującego i przyjmowaniu doustnych leków przeciwhistaminowych i przeciwzapalnych. O ich podaniu decyduje lekarz.

Pomocniczo można stosować domowe sposoby na zapalenie spojówek. Pomogą:

• chłodne okłady, które zmniejszają obrzęk powiek i świąd,
• krople nawilżające bez konserwantów dostępne w aptekach bez recepty. W ich składzie często występuje świetlik i nagietek lekarski,
• przemywanie oczu solą fizjologiczną.