Ból kolana jest jednym z najczęstszych powodów wizyt u ortopedy. Pojawia się w wielu okolicznościach i lokalizacjach, tak z boku kolana, jak i pod nim, po jego wewnętrznej stronie czy też pod kolanem. Może mieć przy tym różny charakter i nasilenie. Typowy jest ból ciągły, pulsacyjny, rwący czy piekący. Czasem dokucza również kłucie w kolanie, trzaski w kolanie czy wrażenie luzu.

Bólowi kolana często towarzyszą także inne objawy, takie jak:

• zaczerwienienie i obrzęk w obrębie stawu kolanowego,
• utykanie,
• problemy poruszaniem się, z wchodzeniem po schodach,
• kłopot ze zginaniem i prostowaniem nogi.

Dolegliwości bólowe w obrębie kolana mogą pojawiać się tak podczas ruchu, jak i w spoczynku, w czasie dłuższego stania czy siedzenia, zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Nie ma reguły, a odczucia towarzyszące jego obecności odbierane są bardzo subiektywnie.

Ból kolana to powszechna przypadłość, z którą mierzą się nie tylko osoby w podeszłym wieku czy sportowcy. Nic dziwnego: staw kolanowy jest największym oraz bardzo obciążanym stawem. Z uwagi na swoją skomplikowaną budowę i pełnione funkcje jest niezwykle podatny na uszkodzenia, które mogą powodować ból.

Przyczyną bólu kolana mogą być nieprawidłowości w obrębie każdego elementu jego struktury: kości udowej, piszczelowej i rzepki tworzących staw kolanowy, powierzchni stawowych pokrytych chrząstką szklistą, łąkotki, więzadeł wewnętrznych i zewnętrznych stabilizujących staw, torebki stawowej czy kaletki maziowej.

Przyczyny bólu kolana mogą być bardzo różne. Najczęściej wywołuje go:

• zmiana zwyrodnieniowa. Zwykle występuje pierwotna choroba zwyrodnieniowa, polegająca na nieodwracalnym uszkodzeniu powierzchni chrząstki stawowej, która dotyka głównie osoby starsze. Do rozwoju zmian zwyrodnieniowych w stawie może także prowadzić autoimmunologiczna reakcja organizmu (np. reumatoidolane zapalenie stawów). Jeszcze innym typem zmian zwyrodnieniowych jest zwyrodnienie pozapalne, które rozwija się wskutek zakażenia bakteryjnego w obrębie stawu,
• uraz kolana: stłuczenie, złamanie kości tworzących staw kolanowy, skręcenie czy zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL). Najczęściej uszkodzone zostaje więzadło krzyżowe przednie, czyli jeden z głównych stabilizatorów kolana, ale także chrząstka stawowa czy łąkotka, czyli amortyzator przenoszący w kolanie obciążenia w trakcie ruchów,
• stan zapalny, np. zapalenie stawu kolanowego,
• chondromalacja, której często towarzyszą trzaski w kolanie,
• przeciążenie kolan, zarówno podczas pracy fizycznej, jak i uprawiania sportu. Przeciążenia to urazy przewlekłe, które powstają wtedy, gdy mikrourazy nakładają się na siebie w dłuższym czasie. W rezultacie pojawia się duże uszkodzenie wywołujące dolegliwości bólowe. Najczęstszym przypadkiem jest kolano biegacza czy kolano skoczka,
• koślawość lub szpotawość kolana, płaskostopie, stopa wydrążona, wady postawy (często zdarza się ból kolana od kręgosłupa), zaburzone wzorce ruchowe,
• nadwaga i otyłość,
• borelioza, cukrzyca czy dna moczanowa,
• wzrost organizmu u nastolatków i towarzyszące temu bóle wzrostowe, które mają charakter okresowy i nawracają nawet kilka razy w miesiącu. Zazwyczaj ból dotyczy kończyn dolnych pojawia się wieczorem lub w nocy.

Staw kolanowy jest stawem, którego prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne do zachowania prawidłowej postawy i sprawności. To dlatego dyskomfort w jego obrębie, zwłaszcza dokuczliwy i nawracający ból, który utrudnia codzienne funkcjonowanie, wymaga diagnostyki.

Do ortopedy należy zgłosić się natychmiast, gdy dolegliwości są skutkiem urazu. Wówczas niezbędne jest wykonanie badania RTG, USG czy rezonansu magnetycznego. Warto również zgłosić się na wizytę w sytuacji, gdy pojawia się:

• opuchlizna stawu i gorączka,
• zasinienie lub drętwienie łydki i stopy,
• zablokowanie kolana w wyproście lub zgięciu,
• ból w kolanie, który uniemożliwia chodzenie bądź stanie,
• wrażenie luzu w kolanie, jakby chciało uciekać.

Leczenie bólu kolana zależy od jego charakteru, lokalizacji i przede wszystkim przyczyny. Czasem wystarczą maści i żele przeciwbólowe bądź tabletki przeciwzapalne, a także domowe sposoby na stawy (okłady z kapusty, kąpiel z dodatkiem soli Epsom, zimne okłady na kolano). Niekiedy konieczna jest rehabilitacja. W niektórych przypadkach pomoże dopiero zabieg operacyjny.