Dna moczanowa pojawia się w konsekwencji odkładania się w tkankach kryształów moczanu sodu, co wynika ze zwiększonego stężenia kwasu moczowego (hiperurykemii). Ta jest skutkiem jego nadmiernej produkcji lub zmniejszonego wydalania z organizmu. Hiperurykemia nie jest chorobą, a dna moczanowa nie rozwija się u każdej osoby ze zwiększonym stężeniem kwasu moczowego.

Co sprzyja pojawieniu się dny moczanowej? Z pewnością mają na nią wpływ:

• uwarunkowania genetycznie wywołujące zaburzenia w metabolizmie kwasu moczowego
• płeć męska. Na podagrę częściej zapadają mężczyźni, zwykle w średnim i starszym wieku. U kobiet dna występuje niemal wyłącznie po menopauzie,
• wiek. Częstość występowania dny moczanowej wzrasta wraz z wiekiem,
• nadwaga, otyłość,
• choroby cywilizacyjne: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, cukrzyca, zaburzenia lipidowe,
• dieta: spożywanie produktów bogatych w puryny, z których powstaje kwas moczowy. To głównie mięso, podroby i owoce morza,
• nadużywanie alkoholu, głównie piwa i mocnych alkoholi,
• leki. Stosowanie niektórych farmaceutyków zwiększa stężenie kwasu moczowego. To na przykład kwas acetylosalicylowy, cyklosporyna czy leki moczopędne,
• przebyty uraz lub operacja,
• odwodnienie,
• zakażenie,
• ciężkie choroby, na przykład nowotwory,
• przeszczepienie narządów.

W przebiegu dny moczanowej wyróżnia się kilka etapów. To:

• okres bezobjawowej hiperurykemii,
• ostre napady zapalenia stawów,
• okresy międzynapadowe,
• dna przewlekła, zaawansowana.

Dna moczanowa najczęściej zajmuje stawy, co zwykle przejawia się obrzękiem, atakami bólu i ograniczeniem ruchomości zajętej struktury. Skóra nad nią staje się zaczerwieniona i gorąca, obserwuje się złuszczanie naskórka. Często występują również gorączka, dreszcze i uczucie rozbicia.

Charakterystyczne jest to, że bardzo silny ból stawu pojawia się najczęściej w nocy i osiąga największe nasilenie w ciągu kilkunastu godzin. Jest trudny do zniesienia. Atak najczęściej dotyczy pojedynczego stawu. Zwykle jest to staw podstawy palucha (podagra), ale i inne stawy stopy, staw barkowy, stawy palców rąk czy staw kolanowy.

W zaawansowanej postaci choroby dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu (i w konsekwencji do niesprawności) oraz uszkodzenia nerek, kamicy moczowej, tworzenia guzków dnawych w tkankach miękkich wskutek zajęcia innych narządów. Na skórze pojawiają się najczęściej na małżowinach usznych i w okolicy stawów stóp oraz rąk.

Dolegliwości, także nieleczone, sukcesywnie mijają. Trwa to od kilku dni do dwóch tygodni. Następuje okres wycofania objawów choroby. Niestety, kiedy nie zostanie wdrożone postępowanie, ataki powtarzają się. Stają się również coraz częstsze, bardziej dotkliwe i rozległe. Gdy po kilkunastu latach dna moczanowa przechodzi w fazę przewlekłą, objawy choroby nie są już tak bardzo dotkliwe, ale odczuwane stale.

W przypadku podejrzenia dny moczanowej kluczowe jest kilkukrotne oznaczenie stężenia kwasu moczowego we krwi oraz ocena dobowej utraty kwasu moczowego z moczem. Wykonuje się także zdjęcia rentgenowskie czy USG stawów.

Dnę moczanową różnicuje się z innymi chorobami zapalnymi stawów, takimi jak choćby reumatoidalne zapalenie stawów. Badaniem, które potwierdzaj rozpoznanie jest ocena płynu stawowego pod mikroskopem i stwierdzenie obecności charakterystycznych kryształków w płynie stawowym.

Leczenie farmakologiczne dny moczanowej zależy od jej fazy. W czasie ataku ulgę przynosi unieruchomienie zajętego stawu oraz zimne okłady. W leczeniu ostrego napadu dny wykorzystuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy i kolchicynę.

W leczeniu dny moczanowej najważniejszą rolę odgrywa zmiana stylu życia i wyeliminowanie tym samym czynników ryzyka. Często to wystarczy, by utrzymać prawidłowe stężenie kwasu moczowego i zapobiegać napadom choroby.

W okresie międzynapadowym i w fazie przewlekłej konieczne bywa włączenie leków zmniejszających stężenie kwasu moczowego we krwi hamuje produkcję kwasu moczowego.

Ponieważ nieleczona choroba ma postępujący przebieg i z czasem może doprowadzić do niesprawności, nie wolno jej lekceważyć. Pacjenci z dną moczanową powinni pozostawać pod stałą opieką reumatologa.