Przyczyną kolki wątrobowej jest wzrost napięcia ścian chorego pęcherzyka żółciowego nazywanego woreczkiem żółciowym. Pojawia się, gdy wskutek obecności złogów (kamieni) w pęcherzyku żółciowym lub w drogach żółciowych, czyli odprowadzających żółć z pęcherzyka do dwunastnicy, przemieszczenie zmagazynowanej żółci jest utrudnione bądź niemożliwe. To negatywnie wpływa na proces trawienia oraz podrażnia błonę śluzową pęcherzyka i dróg żółciowych, co może wywoływać wiele dokuczliwych dolegliwości.

Kolka wątrobowa nie jest schorzeniem, a objawem choroby - kamicy żółciowej, istotą której jest tworzenie się złogów wewnątrz pęcherzyka żółciowego lub w drogach żółciowych (mówi się o kamicy pęcherzyka żółciowego i kamicy przewodowej).

W warunkach prawidłowych substancje zawarte w żółci, takie jak cholesterol, barwniki żółciowe, jony nieorganiczne i białka rozpuszczają się i są usuwane do przewodu pokarmowego. Na zaburzenie tego procesu i wytrącanie się osadu wpływają zarówno obecne w drogach żółciowych bakterie, jak i nieprawidłowy skład żółci.

Gdy substancje obecne w żółci zaczynają odkładać się w postaci złogów, drażnią błonę śluzową pęcherzyka, pojawia się też stan zapalny. Gdy dojdzie do częściowego lub całkowitego zablokowania szyjki pęcherzyka lub przewodu żółciowego kamieniem, choroba manifestuje się atakiem kolki żółciowej.

Objawy kolki wątrobowej są dość charakterystyczne i dokuczliwe. Typowy jest bardzo silny, ostry, kłujący ból zlokalizowany w prawym podżebrzu lub środkowej górnej części brzucha, który może promieniować do pleców.

Podczas ataku kolki żółciowej mogą pojawić się również nudności i wymioty, wzdęcia czy zgaga. Najczęściej dzieje się tak po spożyciu tłustego lub obfitego posiłku. Ile trwa atak kolki żółciowej? Objawy kolki pojawiają się nagle i mogą trwać przez kilka godzin. Później stopniowo ustępują. Gdy kamień żółciowy wycofa się z przewodu pęcherzykowego do pęcherzyka żółciowego, a żółć zostanie uwolniona, ból mija, może jednak powrócić.

W diagnostyce kolki wątrobowej wykorzystuje się badanie ultrasonograficzne (USG jamy brzusznej). Gdy obraz choroby jest niejasny i pojawią się wątpliwości, zlecana jest tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej. Stosuje się także badanie endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej – ECPW lub endoskopowe badanie ultrasonograficzne – EUS.

Leczenie kamicy żółciowej zależy od obrazu choroby. W leczeniu objawowym wykorzystuje się różne metody, zarówno domowe sposoby, jak i leki. Czasem pomaga ogrzewanie brzucha pod prawym żebrem ciepłym termoforem, kilkugodzinna głodówka i przestrzeganie zasad diety wątrobowej. Ulgę przynoszą również podane doustnie lub domięśniowo leki rozkurczające mięśniówkę przewodu pokarmowego, a także leki przeciwbólowe, żółciotwórcze i żółciopędne.

Podczas ataku kolki warto zrezygnować z pokarmów stałych, a także ograniczyć soki owocowe i słodzone napoje. W miarę poprawy zdrowia można wprowadzać gotowane warzywa i kleiki.

W sklepach zielarskich można także kupić zioła zalecane przy napadach kolki żółciowej. Można również stosować dostępne bez recepty preparaty wspomagające pracę wątroby i ułatwiające trawienie.

Niekiedy, na przykład gdy diagnozuje się ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, konieczna jest operacja, która pozwala usunąć przyczynę występowania ataków kolki wątrobowej. Możliwa jest zarówno cholecystektomia, czyli usunięcie pęcherzyka żółciowego (laparoskopowo czy też po otwarciu powłok brzusznych), jak i ECPW z protezowaniem dróg żółciowych lub poszerzeniem ich ujścia do dróg żółciowych (co umożliwia przemieszczenia się złogu do światła dwunastnicy).

Ponieważ nawracające stany zapalne mogą prowadzić do powikłań, takich jak przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego, wodniak lub ropniak, perforacja pęcherzyka żółciowego, zapalenie otrzewnej, brak diagnostyki oraz leczenia, w tym stosowania odpowiedniej diety, mogą być groźne.

Dieta przy schorzeniach wątroby i dróg żółciowych (dieta wątrobowa) opiera się na potrawach ubogotłuszczowych, wysokowęglodanowych, lekkostrawnych gotowanych, duszonych i pieczonych w folii. Zalecane są większe ilości odtłuszczonych produktów nabiałowych, chleb pszenny lub chleb typu graham, kasze i makarony.

Należy unikać posiłków obfitych i ciężkostrawnych, tłustych mięs i ryb, stosowania majonezów i ostrych przypraw. W diecie ograniczającej powstawanie kamieni żółciowych źródłem energii powinny być produkty białkowe obecne w każdym posiłku. Porcje powinny być małe, spożywane 5—6 razy dziennie.