Wyróżnia się trzy rodzaje epilepsji:

• objawową, o której mówi się, gdy ustalono przyczynę schodzenia,
• kryptogenną, gdy dostępnymi metodami nie udaje się ustalić czynnika przyczynowego, a choroba ma cechy objawowe,
• idiopatyczną, gdy czynnikiem decydującym o pojawieniu się choroby może być czynnik genetyczny.

Istotą choroby jest nagły wzrost aktywności elektrycznej w mózgu lub w jego obszarze, co powoduje zakłócenie komunikacji między neuronami. To dlatego epilepsja cechuje się nawracającymi napadami padaczkowymi. Te polegają na nadmiernych i gwałtownych oraz samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych w komórkach nerwowych. Ataki są wynikiem nadmiernej, nieprawidłowej aktywności komórek nerwowych kory mózgu i objawem przejściowych zaburzeń czynności mózgu.

Epilepsja może się ujawnić w każdym wieku, najczęściej jednak manifestuje się przed 20. rokiem życia. Choć w większości przypadków przyczyna padaczki jest nieznana, wiadomo że wywoływać ją mogą:

• uszkodzenia mózgu w okresie prenatalnym, przed urodzeniem lub podczas narodzin, np. niedotlenienie okołoporodowe, mózgowe porażenie dziecięce,
• zaburzenia rozwojowe (np. autyzm, neurofibromatoza),
• stosowania narkotyków i nadużywanie alkoholu,
• obciążenie genetyczne. Naukowcy powiązali niektóre rodzaje padaczki z nieprawidłowym działaniem kilku genów. Szacuje się, że skutkiem dziedziczenia jest około 10-15 % przypadków epilepsji,
• choroby zakaźne (np. zapalenie opon mózgowych, wirusowe zapalenie mózgu, AIDS),
• guz mózgu, urazy mózgu, udar.

Padaczka jest przewlekłą chorobą mózgu, która objawia się nagłymi i napadowymi wyładowaniami elektrycznymi, które zwykle są krótkotrwałe. Ataki epilepsji są epizodami o różnym nasileniu: od krótkich i prawie niezauważalnych, po długie, silne wstrząsy. Zależy to od wieku chorego oraz tego, która część mózgu jest w nie zaangażowana. Napady pojawiają się z różną częstością. O ile u niektórych chorych manifestują się kilka razy dziennie, u innych kilka razy w ciągu życia.

Typowym objawem padaczki jest tak zwany napad grand mal (toniczno-kloniczny). Wówczas obserwuje się drgawki, wyprężenie ciała, utratę przytomności, sinicę, „pianę z ust”, przygryzienie języka, niekiedy bezwiedne oddanie moczu. Napad padaczkowy trwa krótko, z reguły 2-3 minuty, niekiedy kilkanaście sekund. Po ataku osoba chora jest senna i zmęczona, może odczuwać ból głowy lub mięśni. Niemal 60 procent napadów padaczkowych to napady drgawkowe, z czego większość to napady ogniskowe, pozostałe to napady uogólnione.

Atakom padaczki nie zawsze jednak towarzyszą gwałtowne ruchy lub drgawki. Mogą mieć także postać tak zwanych napadów mioklonicznych. Te obejmują drgawki kończyn górnych, rzadziej dolnych. Nie dochodzi do utraty świadomości. U niektórych pacjentów podczas napadów pojawia się utrudnienie kontaktu z otoczeniem. To napady nieświadomości lub częściowe złożone. Z kolei napady padaczki małe (petit mal) polegają na krótkim zaniku świadomości, są często niezauważane zarówno przez chorego, jak i jego otoczenie. Napady bezdrgawkowe stanowią 40 procent napadów padaczki.

Zdarza się, że przed atakiem padaczki pojawia się lęk, nieprzyjemny zapach lub smak czy muzyka. To aura. Nie zawsze jednak można je przewidzieć. Wiadomo, że napady mogą wywoływać nagłe bodźce słuchowe, wzrokowe czy gwałtowna zmiana pozycji ciała, urazy głowy, brak snu i przemęczenie, silny stres i emocje czy duży wysiłek fizyczny.

Diagnoza padaczki najczęściej opiera się na wyeliminowaniu chorób, które mogą dawać podobne objawy. Kluczowy jest wywiad lekarski, objawy pacjenta oraz historia choroby. Bardzo ważne są badania i testy, takie jak badanie neurologiczne czy badania laboratoryjne. Rozpoznanie potwierdza się elektroencefalogramem (EEG).

W celu wykrycia nieprawidłowości w mózgu zleca się:

• elektroencefalogram (EEG),
• tomografię (CT),
• rezonans magnetyczny (MRI).

Padaczka jest nieuleczalna, niemniej w większości przypadków jej napady można kontrolować farmakoterapią. Przyjmowanie leków przeciwdrgawkowych pozwala je zatrzymać lub zmniejszyć ich liczbę oraz intensywność. Stan wielu osób poprawia się na tyle, że nie muszą przyjmować leków.

Leczenie operacyjne czy neurostymulację rozważa się w przypadku dokuczliwości choroby i braku reakcji na leki. Interwencja chirurgiczna polega na wykonaniu nacięcia w części mózgu związanej z napadami, a nawet jej usunięciu.