Celiakia – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Monika Grudzińska
27 maja 2021, 10:00

Celiakia – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

E-recepta za 59 zł
Bez wizyty u lekarza
Umów teleporadę
Konsultacja już w 15 minut
Celiakia, czyli inaczej choroba trzewna, to autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym. Jej istotą jest nietolerancja glutenu, czyli białka zapasowego obecnego w zbożach: pszenicy, życie i jęczmieniu. Schorzenie nie jest alergią, choć często jest z nią mylone. To niewłaściwa reakcja odpornościowa organizmu skierowana przeciw własnym tkankom.
Celiakia – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Celiakia, czyli inaczej choroba trzewna, to autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym. Jej istotą jest nietolerancja glutenu, czyli białka zapasowego obecnego w zbożach: pszenicy, życie i jęczmieniu. Schorzenie nie jest alergią, choć często jest z nią mylone. To niewłaściwa reakcja odpornościowa organizmu skierowana przeciw własnym tkankom.
Choroba może ujawnić się w każdym wieku. Najczęściej manifestuje się w dzieciństwie oraz u osób między 30. a 50. rokiem życia. Badania dowodzą, że na celiakię cierpi co najmniej 1% populacji, a liczba chorych wzrasta. Prawdopodobnie ma to związek z coraz większym spożyciem glutenu, ale i lepszą diagnostyką choroby. Częściej chorują kobiety. Celiakia trwa całe życie.
Przyczyny celiakii
Czynnikiem toksycznym w celiakii jest gluten. To wspólna, umowna nazwa mieszanin białek (prolamin i glutenin). Podstawowe białka glutenowe to gliadyna w pszenicy, sekalina w życie i hordeina w jęczmieniu.
Gdy osoba chorująca na celiakię spożywa gluten, dochodzi do zaniku kosmków jelita cienkiego (maleńkie wypustki błony śluzowej, które odpowiadają za wchłanianie składników odżywczych). To prowadzi do zaburzeń wchłaniania, niedożywienia i niedoborów składników odżywczych w organizmie. Pojawiają się różnorodne objawy kliniczne, które często wykraczają poza dolegliwości układu pokarmowego.
Przyczyny celiakii nie są dokładnie i jednoznacznie określone. Uważa się, że mają na nią wpływ czynniki genetyczne, środowiskowe, metaboliczne, immunologiczne i zakaźne.
Objawy celiakii
Nie ma standardowego zestawu sygnałów, które mogłyby wskazywać na celiakię. U każdej osoby objawy mogą być różne.
Ze względu na rodzaj i nasilenie objawów choroby wyróżnia się trzy typy celiakii. To:
  • celiakia pełnoobjawowa (jawna, klasyczna). Jest typowa dla dzieci, ciężarnych i osób starszych,
  • celiakia skąpoobjawowa (ubogoobjawowa lub nawet bezobjawowa). Ta postać choroby występuje u większości chorych. Zmiany chorobowe pojawiają się wyłącznie w błonie śluzowej jelita cienkiego, nie towarzyszą im objawy typowe dla celiakii,
  • celiakia ukryta (latentna, utajona), ograniczająca się do obecności charakterystycznych przeciwciał, przy prawidłowym obrazie jelita.
Objawy celiakii to:
  • bóle i wzdęcia brzucha,
  • biegunki: wodniste i tłuszczowe,
  • utrata masy ciała, chudnięcie,
  • afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej,
  • problemy ze skórą,
  • niedokrwistość z niedoboru żelaza, podwyższony poziom cholesterolu,
  • zaburzenia rozwoju u dzieci, niski wzrost,
  • uporczywe bóle głowy,
  • zmiana usposobienia, depresja,
  • ciągłe zmęczenie,
  • zaburzenia neurologiczne (neuropatia obwodowa, ataksja, padaczka),
  • wczesna osteoporoza, bóle kostne i stawowe.
Zaostrzenie objawów i ujawnienie się celiakii może mieć związek z ciążą, infekcją, silnym stresem lub zabiegiem chirurgicznym.
E-recepta za 59 zł
Bez wizyty u lekarza
Diagnostyka i leczenie
Nieleczona celiakia wywołuje w organizmie stały stan zapalny i wiąże się z postępem choroby oraz pogłębianiem jej objawów. W rezultacie może prowadzić do groźnych chorób ogólnoustrojowych, włącznie z nowotworami układu pokarmowego. To dlatego tak ważna jest diagnostyka oraz leczenie.
W razie wystąpienia objawów, które mogą wskazywać na celiakię, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub do specjalisty w dziedzinie gastroenterologii, który zajmuje się rozpoznaniem. Na czym polega diagnostyka?
Badaniem potwierdzającym podejrzenie celiakii są badania laboratoryjne i biopsja śluzówki jelita cienkiego. Z pobranej próbki krwi wykonuje się oznaczenia aktywności swoistych przeciwciał przeciwko: endomysium mięśni gładkich (EmA), transglutanimazie tkankowej (tTG) i deamidowanej gliadynie (DGP). Dodatni wynik badania jednego lub większej liczby przeciwciał stanowi wskazanie do wykonania biopsji błony śluzowej jelita cienkiego, którą przeprowadza się najczęściej podczas badania endoskopowego. W przypadku wątpliwości diagnostycznych wykonuje się też badania genetyczne.
Poddając się badaniom trzeba pamiętać, że:
  • gdy pojawiają się objawy wskazujące na celiakię, negatywny wynik badania przeciwciał nie wyklucza choroby,
  • przed badaniami nie wolno przechodzić na dietę bezglutenową, ponieważ wyniki będą niemiarodajne.
Jedyną formą skutecznego leczenia celiakii jest przestrzeganie zasad diety bezglutenowej przez całe życie. Jej zasady są proste - bezwzględnie zabronione są produkty z pszenicy, żyta i jęczmienia oraz wszelkie wyroby z ich dodatkiem.
Dozwolone są produkty naturalnie bezglutenowe oraz przetworzone, w których zawartość glutenu nie przekracza 20 miligramów na kilogram. Są one oznaczone jako bezglutenowe (np. znakiem przekreślonego kłosa). Gdy obserwuje się objawy związane z niedoborami, konieczne może być podawanie makroelementów, mikroelementów i witamin.

Umów wizytę
Specjalizacja lub nazwisko lekarza, miasto
Dziś
29.03
Jutro
30.03
ndz.
31.03
pon.
01.04
wt.
02.04
Termin:
od dziś (29.03)
Zakres cen:
Do 100 zł
100 - 150 zł
150 - 200 zł
Powyżej 200 zł
Płeć lekarza:
kobieta
mężczyzna
Pokaż tylko:
lekarze pracujący w szpitalu
lekarze dziecięcy
Oceny:
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
(*)
( )
(*)
(*)
(*)
( )
( )
(*)
(*)
( )
( )
( )
(*)
( )
( )
( )
( )
Ireneusz Gierbliński
14 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (2 ocen)
14 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. JEROZOLIMSKIE 65/79, WARSZAWA
PROFEMED Lekarze Specjaliści Warszawa - Al. Jerozolimskie 65/79
1 SIERPNIA 8, WARSZAWA
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Warszawa - 1 Sierpnia 8
Jacek Kiełtucki
11 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
11 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
JABŁOŃSKIEGO 2/4, RZESZÓW
Centrum Medyczne LUX MED Rzeszów - Jabłońskiego 2/4
Potrzebujesz pomocy? Wizytę umówisz też przez konsultanta
Zygmunt Walankiewicz
4 zrealizowanych wizyt
4.5(*) (*) (*) (*) (*) (1 ocen)
4 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
JABŁOŃSKIEGO 2/4, RZESZÓW
Centrum Medyczne LUX MED Rzeszów - Jabłońskiego 2/4
MAŁGORZATA WOJNICKA-STOLARZ
6 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (3 ocen)
6 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
JABŁOŃSKIEGO 2/4, RZESZÓW
Centrum Medyczne LUX MED Rzeszów - Jabłońskiego 2/4
Anita Nekanda-Trepka
1 zrealizowanych wizyt
4.5(*) (*) (*) (*) (*) (1 ocen)
1 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
JANA PAWŁA II 78, WARSZAWA
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Warszawa - Al. Jana Pawła II 78
Piotr Czyż
Lek. Piotr Czyż
Gastroenterolog
5 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (2 ocen)
5 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
FRANCUSKA 46, KATOWICE
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Katowice - Francuska 46
Grzegorz Killar
1 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
1 zrealizowanych wizyt
od 269,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
KEN 50/U4, BIAŁYSTOK
Centrum Medyczne LUX MED Białystok - KEN 50/U4
Wojciech Kudła
1 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (1 ocen)
1 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. KOPISTO 1, RZESZÓW
Centrum Medyczne LUX MED Rzeszów - Al. Kopisto 1
Bartosz Smolec
6 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (3 ocen)
6 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
AL. GRUNWALDZKA 347, GDAŃSK
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Gdańsk - Al. Grunwaldzka 347
Katarzyna Winter
37 zrealizowanych wizyt
4.0(*) (*) (*) (*) ( ) (12 ocen)
37 zrealizowanych wizyt
od 299,00 zł
Pokaż terminy w lokalizacjach:
DOWBORCZYKÓW 30/34, ŁÓDŹ
Centrum Medyczne Grupa LUX MED Łódź - Dowborczyków 30/34